پاره شدن رگ حین آنژیوگرافی چندان شایع نیست چرا که درواقع پزشک در آنژیوگرافی مداخله نمی‌کند بلکه صرفا یک ماده حاجب به داخل رگ تزریق کرده و باز بودن یا نبودن عروق را می‌بیند. اما آسیب‌دیدن عروق و پارگی رگ قلب حین آنژیوپلاستی شایع‌تر است زیرا پزشک می‌خواهد رگ را با بالون باز کند یا از سیم محکم تری برای این کار کمک بگیرد.
به‌طورکلی این عارضه چندان شایع نیست اما علاوه بر مهارت متخصص قلب، ویژگی‌های عروق کرونر بیمار و شکنندگی رگ ها نیز بستگی دارد. این مورد با سیتی‌آنژیوگرافی و تست رسوب کلسیم در عروق مشخص می‌شود. ما در این مقاله به تفاوت آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی، عوارض آنها، روش‌های درمان پس از پارگی رگ در آنژیوپلاستی پرداخته‌ایم، با ما همراه باشید ….
آنژیوپلاستی چیست؟
در صورت انسداد شریان، پزشک ممکن است برای جلوگیری از انجام جراحی‌های بزرگ، روش آنژیوپلاستی را پیشنهاد کند. در این روش لوله کوچکی از طریق شریان وارد شده و یک بالون مخصوص با استفاده از فشار آب (که بالاتر از فشار خون است) در محل باد می‌شود. به این‌ترتیب، انسداد رگ برطرف شده و اجازه می‌دهد خون بیشتری جریان یابد. سپس بادکنک تخلیه شده و بیرون کشیده می‌شود. این فرایند معمولا به عنوان آنژیوپلاستی با بالون شناخته می‌شود.
پزشک یا رادیولوژیست ممکن است مجبور شود این فرآیند را چندین بار تکرار کند تا زمانی که انسداد شریان کاملاً مشخص و برطرف شود. اگر در این مرحله، انسداد هنوز برطرف نشده باشد، متخصص قلب و عروق ممکن است استنت را داخل شریان قرار داده تا دیواره ی سرخرگ را از هم جدا نگه دارد و جریان خون را بهبود بخشد. این استنت‌ها از نوعی فلز مش سیمی ساخته شده‌اند که گاهی اوقات برای باز نگه داشتن شریان استفاده می‌شود.
افرادی که از انسداد شریان‌های متعدد یا بیماری‌های دیگری مانند دیابت رنج می‌برند، ممکن است تنها راه درمان جراحی قلب باز برای آنها باشد. آنژیوپلاستی نیز درست مانند آنژیوگرافی یک فرآیند بی‌خطر است و عوارض جانبی کمی دارد اما خطر آسیب به رگ‌های خونی و پارگی رگ قلب حین آنژیوپلاستی بیشتر است که در صورت پارگی، نیاز فوری به جراحی توسط جراح قلب خواهد داشت.
عوارض آنژیوپلاستی قلب
آنژیوپلاستی مانند آنژیوگرافی عوارض کم و نادری دارد. برخی از عوارض آن عبارتند از:
- باریک شدن مجدد شریان (در صورت عدم استفاده از استنت)
- خونریزی طولانی مدت از محل قرار دادن لوله (مچ دست/کشاله ران)
- واکنش آلرژیک ناشی از رنگ
- انسدادی که حتی پس از آنژیوپلاستی نیز برطرف نمی‌شود و نیاز به جراحی بای پس فوری دارد.
- باریک بودن بیش از حد رگ‌ها و ریسک فرستادن بالون
- تنگی مجدد یا باریک شدن مجدد شریان در صورت عدم استفاده از استنت
- خطر خونریزی
سایر عوارض نادر آنژیوپلاستی شامل خطر حمله قلبی طی آنژیوپلاستی، آسیب عروق کرونر، مشکلات کلیوی، سکته مغزی یا ریتم غیرطبیعی قلب است که ممکن است به ضربان‌ساز نیاز داشته باشد. خبر خوب این که بیمار پس از یک روش موفقیت‌آمیز آنژیوپلاستی، به‌طورکلی در عرض یک هفته بهبود خواهد یافت و می‌تواند به خانه برود. همچنین برای بیمار داروهای رقیق کننده خون تجویز می‌شود.
علت پارگی رگ حین آنژیوپلاستی
هرچند پاره شدن رگ حین آنژیوپلاستی به‌طورکلی چندان شایع نیست اما اصولا آنژیوپلاستی به مهارت پزشک، ویژگی‌های عروق کرونر بیمار و شکنندگی آنها نیز بستگی دارد. اغلب بیماران دیابتی یا مبتلا به فشارخون، افرادی که دخانیات مصرف می‌کنند یا سن بالا دارند، عروق شکننده دارند. درصورت پاره شدن رگ حین آنژیوگرافی یا آنژیوپلاستی حضور به موقع جراح قلب و عروق و مهارت وی به پیشگیری از بروز فاجعه کمک زیادی خواهد نمود.
درمان پاره شدن رگ حین آنژیوپلاستی
پارگی رگ می‌تواند در محل ورود عروق یا در محل مداخله پزشک متخصص قلب رخ دهد. هرچند این اتفاق نادر است اما گزارش‌هایی از سوراخ شدن رگ در محل مداخله، به‌ویژه در مورد مداخلات با بالون وجود دارد. پارگی‌ها اغلب پس از اتساع بالونی شریان‌های ریوی شاخه‌ای گزارش شده‌اند. بسته به محل آسیب، پارگی ممکن است باعث هموپریکارد و یا هموتوراکس شود.
آسیب دیدن عروق و پارگی رگ قلب حین آنژیوپلاستی از این جهت شایع‌تر است که پزشک هنگامیکه درصدد باز کردن رگ با بالن است، در صورت فشار به بالون یا تنگی بیش از حد عروق و یا استفاده از سیم‌های سفت برای باز کردن عروق، رگ دچار آسیب و پارگی شود.
نکته مهم، هوشیاری و سرعت عمل متخصص قلب است. پزشک در این مواقع باید به سرعت متوجه پارگی عروق شده، احتمال وسعت آسیب را بسنجد و هرچه سریع‌تر جراح قلب و تیم جراحی را مطلع کند.
البته باید توجه داشت که در بعضی موارد پارگی‌ها خفیف است و آسیب عروق شدید نیست. در این‌صورت متخصص داخلی قلب می‌تواند با کارگذاشتن یک استنت یا لوله داخل عروق، قسمت آسیب دیده را ببندد. اما اگر رگ کاملا پاره شده باشد، بیمار باید به جراح قلب مستقر در بیمارستان ارجاع داده شده و پارگی رگ توسط تیم جراحی قلب به‌صورت اورژانسی و سریع ترمیم شود.
توصیه‌های پس از آنژیوپلاستی
به بیماران پس از آنژیوگرافی یا آنژیوپلاستی توصیه می‌شود مایعات زیادی بنوشند تا رنگ را از بدن خود خارج کنند. همچنین ممکن است پزشک بیمار را از بلند کردن وزنه‌های سنگین در دوران نقاهت منع کند. برای جلوگیری از عوارض، مصرف سیگار یا الکل باید پس از عمل محدود شود. درصورت مشاهده هریک از علائم زیر سریعا باید به متخصص قلب و عروق مراجعه شود:
- تورم، خونریزی، تغییر رنگ در محل ورود لوله
- احساس ضعف
- غش
- درد قفسه سینه
آنژیوگرافی چیست؟
فرآیند بررسی عروق خونی به کمک تصاویر، برای مشاهده وجود انسداد احتمالی در رگ های خون، آنژیوگرافی نامیده می‌شود. طی آنژیوگرافی پس از بی‌حسی موضعی، رنگ مخصوصی از طریق یک لوله ظریف به شریان کشاله ران یا بازو تزریق می‌شود. تزریق رنگ، هرگونه مشکل بالقوه در رگ‌های خونی را نمایان می‌کند. بلافاصله برای تعیین مسیر عمل بعدی توسط پزشک، عکس‌برداری با اشعه ایکس انجام می‌شود.
در حین آنژیوگرافی عموما بیمار هوشیار است اما ممکن است پزشک برای آرامش بیمار، داروهای آرام‌بخش تجویز کند. روش آنژیوگرافی به‌طورکلی یک روش بی‌خطر و بدون درد است که ممکن است حدود 30 دقیقه تا دو ساعت طول بکشد و معمولا خطر خاصی فرد را تهدید نمی‌کند.
این روش به تشخیص چندین بیماری که بر رگ‌های خونی تأثیر می‌گذارد، کمک می‌کند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
1_ آترواسکلروز
آترواسکلروز نوعی بیماری است که در آن شریان‌های فرد باریک شده و او را در معرض خطر حمله قلبی یا سکته قرار می‌دهد.
2_ انفارکتوس میوکارد (حمله قلبی)
آنژین زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون به قلب کاهش یافته و به صورت درد قفسه سینه ظاهر شود.
3_ بیماری شریانی محیطی
خون‌رسانی به عضلات پای فرد کاهش می‌یابد.
4_ آنوریسم مغزی
تورم در رگ‌های خونی مغز ظاهر می‌شود.
5_ آمبولی ریه
شریان‌های ریه به دلیل لخته شدن خون مسدود می‌شوند.
6_ انسداد رگ‌های خونی کلیه
خطرات احتمالی آنژیوگرافی قلب
آنژیوگرافی معمولا عارضه‌ای ایجاد نمی‌کند اما برخی از رایج‌ترین گلایه‌ها پس از انجام این فرآیند ایجاد کبودی و درد است. سایر عوارض نادر آنژیوگرافی عبارتند از:
- سرگیجه
- آلرژی به رنگ
- تنگی نفس
- آسیب به کلیه به دلیل خونریزی داخلی
- سکته
دکتر فروزان نیا جراح قلب در تهران
