عمل تعویض دریچه آئورت قلب بدون جراحی، پروسهای است که در آن یک دریچه مصنوعی از طریق کاتتر (از طریق رگ محیطی و یا نوک قلب) جایگزین دریچه ای با عملکرد غیرطبیعی می شود و به عنوان جایگزینی برای عمل باز تعویض دریچه محسوب میشود.
دریچههای قلب به دلایل متنوعی ممکن است دچار آسیب شوند. در بسیاری از این موارد، بیمار برای بهبودی کامل، افزایش کیفیت زندگی و طول عمر نیازمند جراحی تعویض دریچه یا ترمیم دریچه می باشد.
تعویض دریچه قلب به چه علت انجام میگیرد؟
مشکلات دریچهای قلب سبب می شوند که قلب شما به سختی کار کند و ممکن است منجر به نارسایی قلبی شوند، از جمله بیماری های دریچه ای قلب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
⛔ تنگی دریچه قلب
طی آن دریچه به خوبی باز نمیشود و مانع عبور جریان طبیعی خون میشود.
⛔ نارسایی دریچه های قلب
وقتی دریچه به خوبی بسته نمیشوند و اجازه نشت خون میدهد.
⛔ افتادگی دریچه قلب
پرولاپس (افتادگی دریچه) که در این حالت لتهای دریچه میترال به شکل مناسب بسته نمیشوند. با افزایش فشار داخل بطن چپ، پردههای دریچه میترال به داخل دهلیز چپ فشار داده میشوند که ممکن است سبب نشت مقدار اندکی خون شود. این مورد در بیماران خانم شایعتر است.
عمل دریچه قلب
عمل دریچه قلب بدون جراحی برای گروهی از بیماریهای دریچه شامل؛ تنگیها و نارساییهای دریچه استفاده میشود. قلب انسان دارای چهار دریچه آئورت، میترال، تریکوسپید و پولمونری (ریوی) است که ممکن است یک یا چندتای آنها نیاز به درمان جراحی شامل ترمیم یا تعویض داشته باشند.
در گذشته تمام عملهای تعویض دریچه به روش جراحی باز انجام میشد ولی امروزه با پیشرفت تکنولوژی این عمل در موارد خاص از طریق کاتتر و بدون نیاز به جراحی انجام میشود.
عمل تعویض دریچه قلب با کاتتر با توجه به موارد ذیل نسبت به جراحی به روش باز دارای عوارض کمتر و بهبودی سریعتر می باشد:
- دوره بستری کوتاه تر، به طور معمول دوره بستری در روش باز 7 الی 10 روز است در حالیکه در جراحی از طریق کاتتر تا 2 الی ۳ روز کاهش مییابد
- کاهش میزان درد
- احتمال بروز عفونت کاهش میابد
- میزان خونریزی کمتر و کاهش میزان نیاز به انتقال خون و فرآوردههای آن
- بازگشت سریعتر به فعالیتهای روزانه و کار
- نداشتن اسکار جراحی و یا اسکار جراحی بسیار کوچکتر
لازم به ذکر است بیمارانی که شرایط انجام عمل قلب باز را ندارند، بطور مثال افراد با سن بالا، بیماران زمینهای ریوی، بیماران زمینهای کلیوی و بیماران با ضعف عملکرد قلب و سن بالا میتوانند از” تعویض دریچه قلب بدون جراحی باز ” سود ببرند.
تعویض دریچه قلب بدون جراحی
- تعویض دریچه میترال قلب از طریق کاتتر
- تعویض دریچه آئورت قلب از طریق کاتتر
- تعویض دریچه تریکوسپید از طریق کاتتر
- تعویض دریچه پولمونر از طریق کاتتر
- جایگزینی دریچه داخل دریچه تعویض شده بیولوژیک قبلی
- جایگزینی دریچه داخل رینگ ترمیم دریچه قبلی
در حال حاضر همه دریچههای موجود برای استفاده از طریق کاتتر از نوع دریچههای بیولوژیک هستند که همانند دریچههای بیولوژیک مورد استفاده در جراحی باز، عمر محدودی داشته و بر اساس محل قرارگیری دریچه در موقعیتهای مختلف طول عمر متوسط ۱۰ تا ۱۵ سال را دارند.
تعویض دریچه آئورت بدون جراحی یا عمل تاوی (TAVR یا TAVI )
دریچهی آئورت، دریچهای است که خون خروجی از قلب را برای رسیدن به اندامهای بدن هدایت میکند. در تنگی دریچه آئورت مسیر خروجی خون از قلب شما تنگ میشود و منجر به اختلال عملکرد قلب میشود. تعویض دریچه آئورت قلب بدون جراحی از طریق کاتتر پوستی برای گروهی از بیماریهای دریچه آئورت، به ویژه “تنگی دریچه آئورت” استفاده میشود. مراحل عمل به شرح ذیل میباشد:
- محل انجام عمل در بخش آنژیوگرافی یا اتاق عمل هیبرید است و تحت بیهوشی عمومی یا بیحسی موضعی انجام میشود
- کشاله ران شما با مواد ضد عفونی کننده ضد عفونی و استریل میشود
- جراح یک برش در کشاله ران شما ایجاد میکند و از طریق آن به رگ رانی (فمورال) شما دسترسی پیدا میکند ضمنا در بعضی از موارد بدون شکاف جراحی، مستقیما از طریق پوست وارد رگ میشود
- جراح از طریق این رگ کاتتر را وارد رگ شما میکند و از آن طریق به رگ آئورت و از آنجا به دریچه آئورت شما وارد میشود
- پس از مطمئن شدن از محل کاتتر، جراح دریچه جدید را از طریق کاتتر به محل دریچه ی قبلی آئورت میرساند و پس از مطمئن شدن از محل دریچه، آنرا در محل دریچه قبلی باز میکند. سپس از عملکرد مناسب دریچه جدید اطمینان حاصل میکند
- کاتتر از محل کشاله ران خارج میشود و جراح محل برش کشاله ران را بخیه میزند
در مواردی که از رگ کشاله ران نتوان استفاده کرد از رگهای دیگر از جمله رگهای اندام فوقانی یا گردن استفاده میشود. ضمنا در مواردی که امکان وارد شدن از طریق رگها وجود نداشته باشد، جراح دریچه را با یک شکاف کوچک در قفسه سینه از طریق رگ آئورت یا نوک قلب وارد میکند.
فیلم عمل تعویض دریچه ائورت
تعویض دریچه میترال قلب بدون عمل باز (TMVR)
دریچه میترال مسئول کنترل خون ورودی از دهلیز چپ به بطن چپ میباشد. تعویض دریچه میترال از طریق کاتتر پوستی، روشی نوین در درمان مشکلات دریچه میترال از جمله نارسایی یا تنگی این دریچه میباشد.
اگر چه این روش نسبت به سایر روشهای تعویض دریچه میترال پیچیدهتر بوده و در تعداد معدودتری از بیماران خط اول درمان است، اما در صورت صلاحدید جراح، امکانات و تخصص لازم برای انجام آن در این مرکز وجود دارد. این عمل به دو روش انجام میشود:
- روش اول: وارد شدن به درون سیاهرگ رانی (فمورال) و سپس ورود به دهلیز راست و ورود به داخل دهلیز چپ از طریق دیواره بین دهلیزی و نهایتا قرار دادن دریچه در محل دریچه میترال
- روش دوم: ایجاد یک شکاف کوچک در سمت چپ قفسه سینه و وارد کردن دریچه از طریق نوک قلب و جایگزینی آن در محل دریچه میترال
تعویض دریچه تریکوسپید بدون نیاز به جراحی ( TTVR )
دریچه تریکوسپید وظیفه کنترل خون ورودی از دهلیز راست به بطن راست را دارد. در بیماریهای این دریچه مخصوصا تنگیهای دریچه را میتوان با جایگزینی دریچه از طریق کاتتر درمان نمود. وارد کردن دریچه در این روش از طریق سیاهرگ رانی یا سیاهرگهای گردنی (ژوگولار) میباشد.
تعویض دریچه ریوی بدون عمل باز ( TPVR )
دریچه پولمونری خون خروجی از قلب را از طریق شریان ریوی به سمت ریهها هدایت میکند. در بیماریهای این دریچه، مخصوصا تنگیهای این دریچه میتوان از روش ترانس کاتتر استفاده کرد.
در مواردی که دریچه نارسا و رگ ریوی گشاد شده باشد قبل از قرار دادن دریچه یک استنت داخل رگ به عنوان نگهدارنده دریچه گذاشته شده و سپس دریچه داخل استنت قرار میگیرد.
جایگزینی دریچه داخل دریچه تعویض شده بیولوژیک قبلی (VIV)
در افرادی که سابقه عمل جراحی تعویض دریچه با استفاده از دریچه بیولوژیک یا هوموگرافت دارند، تنگی یا تخریب دریچه به مرور زمان امری طبیعی بوده و در برخی از بیماران جراحی مجدد نیاز میشود. “جایگذاری دریچه در دریچه از طریق رگ” روش نوین و کمتر تهاجمی برای بیمارانی میباشد که ریسک جراحی باز در آنها بیشتر است.
لازم به ذکر است این نوع عمل برای همه دریچههای قلب کاربرد دارد. در این روش جراح دریچه مصنوعی را از طریق کاتتری که از سیاهرگ یا سرخرگ کشاله ران تا محل دریچه معیوب قلب هدایت میشود جایگذاری میکند. مراقبتهای قبل و بعد از عمل این بیماران نیز مانند سایر جایگذاری های دریچه از طریق رگ میباشد.
جایگزینی دریچه داخل رینگ ترمیم دریچه قبلی (VIR)
در افرادی که سابقه ترمیم دریچه با استفاده از حلقه (Ring) را دارند، ممکن است به مرور زمان عملکرد دریچه دچار اختلال بشود و بیمار مجددا نیازمند جراحی باشد. در این موارد در صورت صلاحدید جراح میتوان با استفاده از کاتتر دریچه مصنوعی را تا محل حلقه هدایت و جایگذاری نمود تا دریچه عملکرد مناسب خود را بازیابد.
خطرات عمل تعویض دریچه آئورت قلب
ترمیم و یا تعویض دریچه قلب به طور کلی بی خطر است با این حال مانند بسیاری از عمل های جراحی می تواند عوارضی به دنبال داشته باد. خطرات احتمالی مرتبط با عمل تعویض دریچه قلب عبارتند از:
⛔ خونریزی در حین عمل و یا بعد از آن
⛔ آسیب رسیدن به رگ های قلبی
⛔ ایجاد لخته قلبی که می تواند باعث حمله قلبی، سکته مغزی و یا مشکلات ریوی شود.
⛔ عفونت در محل ایجاد برش
⛔ عفونت دریچه جدید
⛔ ذات الریه
⛔ مشکلات تنفسی
⛔ آریتمی یا ضربان غیر طبیعی قلب
⛔ واکنش بدن نسبت به داروهای بیهوشی