قلب پمپی است که از بافت ماهیچه‌ای ساخته شده است. قلب دارای 4 محفظه پمپاژ است:
2 محفظه بالایی به نام دهلیز و 2 محفظه پایینی به نام بطن. دریچه‌های بین هر یک از محفظه‌های پمپاژ قلب باعث می‌شوند خون در قلب به جلو جریان یابد.
دریچه سه لتی: بین دهلیز راست و بطن راست قرار دارد
دریچه ریوی: بین بطن راست و شریان ریوی قرار دارد
دریچه میترال: بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار دارد
دریچه آئورت: بین بطن چپ و آئورت قرار دارد
هنگامی‌که دریچه‌ها آسیب‌دیده باشند و آنطور که باید کار نکنند، ممکن است نیاز به ترمیم یا تعویض داشته باشند. شرایطی که ممکن است باعث اختلال در عملکرد دریچه قلب شود، تنگی دریچه (سفتی) و نارسایی دریچه (دریچه نشتی) است.
هنگامی‌که یک (یا چند) دریچه تنگ می‌شود، قلب باید سخت‌تر کار کند تا خون را از طریق دریچه پمپ کند. دریچه‌ها ممکن است در اثر عفونت (مانند تب روماتیسمی یا استاف) و پیری باریک و سفت شوند. اگر یک یا چند دریچه نشتی داشته باشد، خون به سمت عقب نشت می‌کند، به این معنی که خون کمتری در جهت درست پمپاژ می‌شود. بر اساس علائم و وضعیت کلی قلب، پزشک تصمیم می‌گیرد که دریچه(های) بیمار باید با جراحی ترمیم شده یا تعویض شوند.
هر دریچه دارای فلپهایی است که به آنها لت هایی برای دریچه‌های میترال و سه لتی و کاسپ برای دریچه‌های آئورت و ریوی گفته می‌شود. این فلپها باید در هر ضربان قلب یک‌بار باز و بسته شوند. دریچه‌هایی که به‌درستی باز یا بسته نمی‌شوند، جریان خون را از طریق قلب به بدن مختل می‌کنند.
در جراحی دریچه قلب، جراح دریچه یا دریچه‌های آسیب‌دیده بیمار را ترمیم یا تعویض می‌کند. بسیاری از روش‌های جراحی را می‌توان برای ترمیم یا جایگزینی دریچه‌های قلب استفاده کرد، ازجمله جراحی قلب باز یا جراحی قلب با حداقل تهاجم.
نوع جراحی دریچه قلب موردنیاز به عوامل مختلفی ازجمله سن، سلامتی و نوع و شدت مشکل دریچه قلب بستگی دارد.
انواع جراحی دریچه قلب
دو نوع گزینه جراحی دریچه قلب عبارت‌اند از:
- جراحی ترمیم دریچه برای تعمیر دریچه آسیب‌دیده یا معیوب و درعین‌حال حفظ بسیاری از بافت‌های خود فرد. دریچه میترال رایجترین دریچه برای ترمیم است، اما جراحی ترمیم می‌تواند مشکلات دریچه های آئورت و سه لتی را نیز درمان کند.
- جراحی تعویض دریچه برای برداشتن دریچه معیوب و جایگزینی آن با دریچه بیولوژیکی (بافت خوک، گاو یا انسان) یا مکانیکی (فلزی یا کربنی). همه جایگزین‌های دریچه زیست سازگار هستند، به این معنی که سیستم ایمنی شما دریچه جدید شما را رد نمی‌کند.
عمل تعویض دریچه قلب چگونه انجام می‌شود؟
اگر دریچه قلب شما به‌شدت آسیب‌دیده است و قابل‌ترمیم نیست، ممکن است نیاز به جراحی برای جایگزینی آن با دریچه مکانیکی یا بیولوژیکی جدید باشد. به‌طور سنتی، جراحی قلب باز برای ترمیم یا جایگزینی دریچه‌های قلب استفاده می‌شود. این به این معنی است که یک برش بزرگ در قفسه سینه ایجاد می‌شود و قلب برای مدتی متوقف می‌شود تا جراح بتواند دریچه (ها) را ترمیم یا جایگزین کند.
اما امروزه تکنیک‌های جدیدتر و کمتر تهاجمی برای جایگزینی یا ترمیم دریچه‌های قلب ایجاد شده است. روش‌های کم تهاجمی برش‌های کوچک‌تری ایجاد می‌کنند و به معنای درد کمتر پس از جراحی و مرخص شدن سریع‌تر از بیمارستان است.
دریچه قلب بیمار ممکن است با استفاده از یک حلقه برای حمایت از دریچه آسیب‌دیده ترمیم شود، یا ممکن است کل دریچه برداشته شده و با یک دریچه مصنوعی جایگزین شود. دریچه‌های مصنوعی از پلاستیک یا بافت با پوشش کربن (ساخته شده از دریچه‌های حیوانی یا دریچه‌های انسانی گرفته شده از اهداکنندگان) ساخته شوند.
عمل تعویض دریچه قلب چند ساعت طول می‌کشد؟
ترمیم و تعویض دریچه قلب از طریق جراحی و تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود، بنابراین شما در طول عمل در خواب خواهید بود.
در طول جراحی معمولی، جراحان قلب شما را در حین کار بر روی دریچه یا دریچه‌ها متوقف می‌کنند. شما به یک دستگاه قلب و ریه متصل خواهید شد که عملکرد پمپاژ قلب شما را بر عهده می‌گیرد، به‌طوری‌که بدن شما همچنان جریان خون غنی از اکسیژن را دریافت می‌کند.
بسته به تعداد دریچه‌هایی که نیاز به ترمیم یا تعویض دارند، جراحی حداقل دو ساعت یا بیشتر طول خواهد کشید.
شما در اتاق ریکاوری یا بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) از خواب بیدار خواهید شد.
حدود یک هفته در بیمارستان بستری میشوید. سرعت بهبودی شما پس از جراحی تا حد زیادی به میزان سلامتی شما قبل از جراحی بستگی دارد.
اگر جراحی کم تهاجمی داشته باشید، قلب شما متوقف نمی‌شود و از دستگاه قلب و ریه استفاده نمی‌شود. در این صورت مدت‌زمان بستری شدن شما در بیمارستان کوتاه‌تر و بهبودی سریع‌تر از جراحی قلب باز معمولی خواهد بود.
تعویض دریچه قلب بدون عمل باز به چه صورت انجام می‌شود؟
جایگزینی دریچه آئورت با کاتتر (TAVR)
روش TAVR یک درمان مبتنی بر کاتتر برای تعویض دریچه آئورت است. روش TAVR با قرار دادن یک کاتتر در شریان فمورال، رگ خونی بزرگ در کشاله ران انجام می‌شود. یک دریچه قلب جدید که روی کاتتر دیگری نصب شده است از طریق کاتتر اولیه در رگ خونی و در سراسر دریچه آئورت بیمار عبور می‌کند. دریچه جدید با فشار دادن لتهای دریچه قدیمی به کناری مستقر می‌شود. دریچه جدید بلافاصله شروع به کار می‌کند.
در بیشتر موارد این عمل 90 دقیقه طول می‌کشد و فقط با داروهای آرام‌بخش و بدون بیهوشی عمومی انجام می‌شود. بسیاری از بیماران می‌توانند روز بعد ترخیص شوند و معمولا در عرض یک هفته به فعالیت عادی باز می‌گردند.
تعویض دریچه قلب از طریق کاتتر را می‌توان درحالی‌که قلب در حال تپش است انجام داد. این بدان معناست که نسبت به روش سنتی تعویض دریچه قلب، بسیار کمتر تهاجمی است و معمولا به بیمارانی که در معرض خطر متوسط تا بالا برای جراحی قلب باز هستند توصیه می‌شود.
تعویض دریچه قلب عوارضی را به همراه دارد که برخی از آنها می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد. از هر 100 نفری که این نوع جراحی را انجام میدهند، 1 نفر به دلیل عوارض حین یا پس از عمل جان خود را از دست میدهد.
بااین‌حال اگر تنگی و نارسایی آئورت درمان نشود، خطر مرگ در اثر این شرایط بسیار بیشتر است. هر بیمار به‌دقت مورد بررسی قرار می‌گیرد و سپس متخصص تشخیص میدهد که آیا عمل تعویض دریچه قلب ضروری است یا خیر. مزایای جایگزینی دریچه قلب معمولا بسیار بیشتر از خطرات مرتبط با جراحی است.
با توجه به خوش‌نامی و تبحر دکتر سید خلیل فروزان نیا، می‌توان او را به‌عنوان بهترین جراح دریچه قلب ایران معرفی کرد. دکتر فروزان نیا دارای مدارک تخصصی ازجمله جراحی رباتیک از انجمن جراحان قلب اروپا و فلوشیپ پیوند قلب و ریه از انگلستان است. ایشان دوره فوق تخصص جراحی قلب و عروق خود را در دانشگاه تهران با موفقیت گذرانده است.
