بیماری دریچه های قلب زمانی اتفاق می افتد که دریچه های قلب به درستی کار نکنند. قلب دارای 4 دریچه است که جریان خون را در جهت مناسب حفظ می کنند. دریچه ی قلب، به خون اجازه می دهد تا راحت و آزادانه در یک جهت جریان یابد. همچنین، دریچه در مواقع لازم به طور کامل و سریع بسته شده و از بازگشت خون جلوگیری می کند. در بیماری دریچه های قلب، یک یا بیش از یک دریچه به طور مناسب عمل نمی کند.
آناتومی دریچه های قلب
خون از دهلیز چپ و راست، پس از عبور از دریچه های میترال و سه لتی به داخل بطن ها جریان می یابد.
زمانی که بطن ها پر باشند، دریچه های میترال و سه لتی بسته می شوند. این امر از برگشت جریان خون به دهلیز در زمان انقباض بطن جلوگیری می کند. با شروع انقباض بطن ها، دریچه های آئورت و ریوی به اجبار باز شده تا خون از بطن خارج شود.
خون بطن راست از طریق دریچه ی ریوی وارد شریان های ریوی شده و خون بطن چپ، از طریق دریچه ی آئورت به رگ آئورت و سایر اندام های بدن می رسد. با پایان انقباض بطن ها و شروع استراحت، دریچه های آئورت و ریوی بسته می شوند. این امر از بازگشت خون خروجی به بطن ها جلوگیری می کند. با هر تپش قلب، این چرخه تکرار می شود تا جریان خون به قلب، ریه ها و اندام های بدن صورت بگیرد.
علت ابتلا به بیماری های دریچه ای قلب
بیماری دریچه قلب می تواند مادرزادی بوده (قبل از تولد ایجاد شود)، یا فرد در طول زندگی به آن مبتلا شود. همچنین، اما باید بدانیم در برخی موارد هم علت بیماری دریچه قلب مشخص نیست!
انواع بیماری های دریچه ای قلب
دریچه های قلب همانطور که کارکرهای متفاوتی دارند، بیماری های متفاوتی اعم از مادرزادی و اکتسابی میتواند آنها را تحت تاثیر قرار دهد. در ادامه مطلب به شرح هر کدام همراه با علائم ابتلا پرداخته ایم:
1_ بیماری دریچه قلب مادرزادی
در بیماری دریچه قلب مادرزادی، اغلب دریچه آئورت یا دریچه ریوی با مشکل مواجه می شود. این بیماری به علت اندازه ی نادرست دریچه ها، لت های بدشکل یا لت هایی که به درستی متصل نشده اند، شکل می گیرد.
2_ بیماری دریچه آئورت دولتی
بیماری دریچه آئورتی دو لتی یک بیماری دریچه قلب مادرزادی است که تنها دریچه آئورت را تحت تأثیر قرار می دهد. افراد مبتلا به این بیماری، در دریچه آئورت خود به جای سه لت دارای دو لت هستند. عدم وجود هر یک از این لت ها می تواند موجب نقص در عملکرد دریچه و سفتی (ناتواتی در باز و بسته شدن درست) یا نشت خون (بسته نشدن به میزان کافی) شود.
3_ بیماری دریچه اکتسابی
این بیماری زمانی اتفاق می افتد که دریچه های سالم دچار مشکل شوند. از جمله ی این مشکلات می توان به تغییر در ساختار دریچه های قلب به علت انواع بیماری ها یا عفونت ها، مثل تب روماتیسمی یا اندوکاردیت اشاره کرد.
4_ تب روماتیسمی
تب روماتیسمی بر اثر عفونت های باکتریایی درمان نشده (معمولاً گلودرد استرپتوکوکی) اتفاق می افتد. خوشبختانه، این عفونت به لطف کشف آنتی بیوتیک ها در سال 1950 همانند گذشته شایع نیست و افراد مبتلا به آن نیز اغلب قبل از شکل گیری تب روماتیسمی درمان می شوند. عفونت اولیه معمولاً در کودکان رخ داده و موجب التهاب دریچه های قلب می شود. با این وجود، علائم مرتبط با التهاب ممکن است طی 20 تا 40 سالگی بروز پیدا کنند.
5_ اندوکاردیت و بیماری های دریچه ی قلب
اندوکاردیت زمانی رخ می دهد که میکروب ها (مخصوصاً از نوع باکتری) با وارد شدن به جریان خون، به قلب برسند و به دریچه های قلب آسیب برسانند. این آسیب دیدگی ها می توانند شامل زائده، حفره یا زخم در دریچه باشند و سبب نشتی دریچه قلب شوند. ورود میکروب ها به جریان خون ممکن است به واسطه ی جراحی، دندان پزشکی، داروهای تزریقی یا عفونت های شدید رخ دهد. مبتلایان به سایر بیماری های مربوط به درچه ی قلب به میزان بیشتری در معرض خطر ابتلا به اندوکاردیت قرار دارند.
6_ افتادگی دریچه میترال (MVP)
یکی از رایج ترین مشکلات قلبی که 1 الی 2 درصد جمعیت جهان به آن دچار می شوند تنگی دریچه ی میترال (MPV) است. این بیماری زمانی رخ می دهد که لت های دریچه میترال، طی انقباض قلب به سمت عقب در دهلیز چپ بر می گردند. این شرایط باعث کشیدگی بافت دریچه و در نتیجه نشتی آن می شود. البته، تنگی دریچه ی میترال در بیشتر موارد بدون علائم بوده و نیازی به درمان ندارد.
سایر علت های بیماری های دریچه قلب شامل موارد زیر است:
- بیماری شریانی کرونری
- حمله قلبی
- کاردیومیوپاتی (بیماری عضلانی قلب)
- سفلیس (یک بیماری مقاربتی)
- فشار خون بالا
- آنوریسم آئورت
- بیماری بافت همبند
🚫علت های نادر:
- تومور
- برخی از داروها
- اشعه
علائم بیماری های دریچه قلب
شدت علائم بیماری های دریچه قلب ارتباط چندانی با وخامت بیماری ندارد. ممکن است برخی از افراد مبتلا به بیماری پیشرفته ی دریچه قلب تا سال ها هیچ گونه علائمی را تجربه نکنند، یا در مواردی مثل افتادگی دریچه میترال، ممکن است شما با وجود داشتن علائم شدید، نشتی جدی در دریچه نداشته باشید. اما علائم میتواند شامل موارد زیر باشد:
1_ تنگی نفس یا دشواری در تنفس:
اغلب در زمان استراحت در حالت دراز کشیده یا فعالیت روزمره خود را نشان می دهد. ممکن است برای تنفس نیاز به چند بالش برای بالا بردن ارتفاع بالاتنه داشته باشید.
2_ ضعف و سرگیجه:
ممکن است برای انجام فعالیت های ساده احساس ضعف و بی حالی کنید. همچنین، سرگیجه و در برخی موارد حتی غش کردن می تواند از علائم این بیماری باشد.
3_ ناراحتی در قفسه سینه:
احساس فشار در ناحیه قفسه سینه که در زمان فعالیت یا قرار گرفتن در معرض هوای سرد خود را نشان می دهد.
4_ تپش قلب:
احساسی مشابه ضربان قلب سریع، نامنظم، با فاصله یا نوسانی در قفسه سینه.
5_ ورم مچ پا یا شکم:
بیشتر در نارسایی پیشرفته دریچه سه لتی شایع است.
6_ افزایش وزن سریع:
افزایش وزن تا مرز 2 کیلو در روز.
تشخیص مشکلات دریچه ای قلب
پزشک با معاینه ی فیزیکی، شرح علائم توسط شما و انجام آزمایش های مختلف، تشخیص را انجام می دهد. طی معاینه ی فیزیکی، پزشک با گوش دادن به ضربان قلب شما، صدای باز و بسته شدن دریچه های قلب را بررسی می کند. بیماری دریچه قلب اغلب هنگامی یافت می شود که پزشک با استفاده از گوشی پزشکی صدای مور مور قلب (نوعی صدای قلبی) بر اثر تنگی یا نشتی دریچه را می شوند.
پزشک همچنین از این طریق می تواند مشکل گشاد شدن قلب یا ضربان قلب نامنظم را تشخیص دهد. در مرحله ی بعدی، پزشک با گوش دادن به ریه های شما می تواند متوجه انباشتگی مایعات در آن شود، که نشان می دهد قلب به درستی پمپاژ نمی کند. با معاینه ی جسمی، پزشک سرنخ هایی را درباره ی کیفیت گردش خون و عملکرد اندام های شما بدست می آورد.
پس از انجام معاینه، پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای شما تجویز کند، این آزمایشات می تواند شامل موارد زیر باشد:
- اکوکاردیوگرام
- اکوکارديوگرافی از راه مری
- کاتتریزاسیون قلبی یا آنژیوگرافی
درمان بیماری های دریچه قلب
درمان بیماری های دریچه قلب با توجه به نوع بیماری و شدت آن متفاوت است. 3 هدف اصلی درمان بیماری های دریچه قلب عبارتند از:
- جلوگیری از آسیب های بیشتر به دریچه های قلب
- کم کردن علائم آزاردهنده
- بهبود یا جایگزینی دریچه های آسیب دیده