قلب دارای 4 دریچه است که میترال، سه لختی، آئورت و ریوی نام دارند. دریچه آئورت در بین بطن چپ و آئورت قرار گرفته و بزرگ ترین شریان بدن به شمار می رود. اسیب در دریچه ها سبب یک طرفه شدن جریان خون به قلب می شوند.
بیماری دریچه آئورت چیست؟
بیماری دریچه آئورت به وضعیتی گفته می شود که دریچه عملکرد مناسبی نداشته باشد. این پدیده می تواند در اثر موارد زیر به وجود آید:
1_ تنگی دریچه آئورت:
سفتی، ضخیم شدن و عدم انعطاف برگچه های دریچه آئورت، سبب تنگی دریچه و محدود شدن جریان خون می شود. رسوب کلسیم بر برگچه ها، حرکت آن ها را محدود کرده و تنگی دریچه را تشدید می کند. تنگی دریچه می تواند در بیمارانی بروز دهد که دریچه آئورت در آن ها دارای 2 یا 3 برگچه است.
2_ نارسایی دریچه آئورت:
در این بیماری، برگچه ها به طور مناسب بسته نمی شوند. نارسایی دریچه آئورت، سبب بازگشت خون پمپاژ شده در هنگام استراحت قلبی می شود. نارسایی می تواند در اثر افتادگی برگچه ها، بد شکلی های مادر زادی دریچه، عفونت دریچه (اندوکاردیت)، عدم توانایی بسته شدن به دلیل اتساع آئورت (آنوریسم)، وجود سوراخ در برگچه ها و بیماری خود ایمنی دریچه ای ایجاد شود.
علت نارسایی یا تنگی دریچه آئورت
دریچه قلب می تواند به صورت مادرزادی یا با گذشت زمان دچار بیماری شود. بیماری های اکتسابی دریچه قلب معمولا در افراد سالمند دیده می شوند.
1_بیماری مادرزادی دریچه آئورت
بیماران دارای دریچه آئورت دو لختی به صورت مادرزادی به این مشکل دچار شده و نزدیک به 1 تا 2 درصد جامعه را تشکیل می دهند.
2_ بیماری اکتسابی دریچه آئورت
در بیماری های اکتسابی دریچه آئورت، تغییراتی در ساختار دریچه بوجود می آید. این بیماری ها شامل موارد زیر هستند:
اندوکاردیت عفونی:
یک عفونت باکتریایی دریچه است که در اثر ورود باکتری به جریان خون و اتصال آن به سطح دریچه های قلبی به وجود می آید. جرم گیری دندان یا حتی عفونت های دندانی خفیف نیز می توانند سبب اندوکاردیت باکتریایی شدید در دریچه آئورت شوند.
تب روماتیسمی:
تب روماتیسمی معمولا در اثر ابتلا به عفونت های باکتریایی گلو همچون استرپتوکوک ایجاد می شود. در این بیماری ها، دریچه مبتلا به عفونت نشده بلکه پادتن های تولید شده برای مقابله با عفونت به دریچه قلب حمله ور و سبب سفتی و به هم چسبیدن برگچه ها می شوند.
از دیگر بیماری هایی که باعث نارسایی و یا تنگی دریچه آئورت می شوند میتوان موارد زیر را نام برد:
- فرسودگی دریچه آئورت
- آرتریت روماتوئید
- بیماری های التهابی مزمن
- لوپوس
- سیفلیس
- فشار خون بالا
- آنوریسم آئورت
- بیماری بافت هم بند تومور ها
- برخی از دارو ها و پرتو درمانی سرطان یا لنفوم
علائم بیماری دریچه آئورت چیست؟
بسیاری از افراد مبتلا، حتی در صورت شدید بودن تنگی دریچه آئورت یا نارسایی، فاقد هر گونه علامت هستند. علائم اولیه بیماری دریچه آئورت شامل موارد زیر هستند:
- ضعف
- خسته شدن به آسانی
- فقدان انرژی
- تورم مچ پا
- تپش قلب
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- گیجی یا کاهش سطح هوشیاری
درمان نارسایی و تنگی دریچه آئورت با جراحی
در صورت عدم ابتلا به علائم یا آسیب قلبی، افراد باید با رعایت توصیه های مرتبط با کاهش خطر ابتلا به اندوکاردیت عفونی، دریچه قلب خود را از آسیب دیدن حفظ کنند. همچنین، مصرف دارو نیز در صورت نیاز تجویز می شود. در صورت وجود علائم، آسیب قلبی یا نارسایی این اندام، امکان دارد جهت درمان بیماری به جراحی نیاز باشد.
جراحی های دریچه آئورت در 2 دسته ترمیم و تعویض دریچه جای می گیرند. نتایج آزمایش های تشخیصی، ساختار قلب، سن بیمار، ابتلا به دیگر بیماری ها و وجود عوامل دیگر در زمینه انتخاب جراحی ترمیم یا تعویض دریچه تاثیر گذار هستند. جراحی دریچه آئورت می تواند با استفاده از روش سنتی یا رویکرد های کم تهاجم انجام شود.
1_ جراحی سنتی دریچه آئورت
در طول این جراحی، جراح یک برش 15 تا 20 سانتی متری بر مرکز استخوان جناغ ایجاد کرده و جهت دسترسی به قلب، تمام یا بخشی از آن را جدا می کند. پس از برداشته شدن استخوان جناغ، دریچه بیمار ترمیم یا تعویض می شود.
2_ جراحی کم تهاجمی دریچه آئورت
جراحی کم تهاجم دریچه آئورت، نوعی جراحی ترمیمی دریچه است که با استفاده از برش های 5 تا 10 سانتی متری و بدون نیاز به باز کردن کل قفسه سینه انجام می شود. برش ایجاد شده در این جراحی معمولا به شکل حرف J بوده و تغییری در ساختار قفسه سینه ایجاد نمی کند. در جراحی کم تهاجم مواردی همچون از دست دادن خون، آسیب دیدگی، مدت بستری در بیمارستان و دوره بهبودی کاهش می یابند.
ترمیم دریچه آئورت
در حالی که در اغلب اوقات دریچه قلب تعویض می شود اما ترمیم دریچه نیز می تواند یک گزینه درمانی برای فرد به شمار آید.
1_ترمیم دریچه دو لختی آئورت
برای ترمیم دریچه دو لختی آئورت، جراح با تغییر ساختار برگچه های دریچه، آن ها را ترمیم می کند. با این که این روش می تواند درمانی برای نشتی دریچه باشد اما در درمان تنگی دریچه آئورت ناتوان است.
2_ترمیم بزرگی آئورت
بیماری دریچه آئورت اغلب با بزرگی (آنوریسم) بخش صعودی آئورت ارتباط دارد. در صورت بزرگی قابل توجه آئورت (بیش از 5 سانتی متر)، ممکن است این قسمت نیاز به تعویض داشته باشد.
3_ترمیم پارگی ها و سوراخ های دریچه
علاوه بر این موارد، در صورت وجود پارگی یا سوراخ در برگچه ها، جراح می تواند با پیوند بافتی آن ها را درمان کند.
تعویض دریچه آئورت
در صورتی که ترمیم دریچه امکان پذیر نباشد، جراح تعویض آن را در نظر خواهد گرفت. در این جراحی، دریچه اولیه برداشته شده و دریچه جدید به بافت حلقوی محل دریچه پیوند داده می شود. دریچه جدید می تواند طبیعی یا مکانیکی باشد.
1_تعویض دریچه طبیعی
دریچه های طبیعی از جنس بافت بدن بوده اما می توانند جهت حمایت بیشتر و قرار گیری بهتر، دارای قطعات مصنوعی نیز باشند. نزدیک به 80 درصد موارد تعویض دریچه، با استفاده از دریچه طبیعی انجام می شوند. دریچه های طبیعی می توانند از بافت بدن خوک، بافت پری کارد گاو یا بافت بدن دیگر حیوانات تولید شوند. این دریچه ها به صورت ایمن جایگذاری شده، دوام بالایی (15 تا 20 سال) داشته و بیماران را از مصرف مادام العمر دارو های ضد انعقاد خون رهایی می بخشند.
2_ترمیم دریچه با پیوند بافت انسانی (هموگرفت)
همو گرفت، یک دریچه آئورت یا ریوی است که از یک انسان اهدا کننده گرفته شده و پس از قرار گیری در معرض سرما و دارو های آنتی بیوتیک، تحت شرایط استریل نگهداری می شود. همو گرفت ها به طور ویژه در مواردی استفاده می شوند که ریشه آئورت در اثر عفونت (اندوکاردیت) نابود شده است.
3_ تعویض دریچه مکانیکی
دریچه های مکانیکی به طور کامل از اجزای مکانیکی ساخته شده و بدن بدون ایجاد واکنش به خوبی آن ها را تحمل می کند. در اغلب موارد، نوع دو برگچه ای این دریچه ها استفاده می شود. این دریچه ها دارای دو برگچه از جنس کربن پیرولیت و یک حلقه پوشیده از پارچه پلی استر هستند. تمامی بیماران دارای دریچه مکانیکی باید جهت کاهش خطر تشکیل لخته خون و سکته مغزی از دارو های ضد انعقادی همچون وارفارین استفاده کنند. استفاده از این دارو ها، خطر خونریزی را افزایش می دهد.
فرایند راس
جراحی راس معمولا بر بیماران زیر 30 سالی انجام می شود که مایل به اجتناب از مصرف مادام العمر دارو های رقیق کننده خون پس از انجام جراحی هستند. در حین این فرایند، دریچه ریوی طبیعی برداشته شده و به جای دریچه آئورت جایگذاری می شود. سپس، یک همو گرفت جایگزین دریچه ریوی می شود. در این روش، هر دو دریچه در معرض خطر نارسایی در آینده قرار می گیرند.