نارسایی قلبی در سالمندان به معنای پمپاژ نامناسب قلب است. علائم نارسایی قلبی در طول ماه ها و بدلیل توانایی کمتر قلب برای پمپاژ خون ایجاد می شود. ضمن این مقاله به بررسی تمام روش های درمانی (دارویی و جراحی) نارسایی قلبی در سالمندان می پردازیم.
نارسایی قلبی چیست؟
ابتلا به نارسایی قلبی به معنی ایستادن قلب از ضربان نمی باشد، بلکه به این مفهوم است که قلب شما به شکل موثری، خون را پمپ نمی کند. قلب کار می کند اما نیاز بدن به خون و اکسیژن تامین نمی شود.
علایم نارسایی قلبی در طول هفته‌ها و ماه‌ها متعاقبا ضعیف‌تر شدن قلب و توانایی کمتر آن برای پمپ کردن خون براساس نیازهای بدن ایجاد می‌شوند.
نارسایی قلبی در صورت عدم درمان بدتر می شود. رعایت دستورات پزشک بسیار مهم است. اگر شما در شیوه زندگی خودتان تغییرات سالمی را انجام دهید، احساس بهتری داشته و از زندگی لذت بیشتری می‌برید.
شما تنها فردی نمی باشید که مبتلا به نارسایی قلب می‌باشد. افراد بسیاری با نارسایی قلب زندگی می‌کنند. نارسایی قلب یکی از شایعترین علل مراجعه به بیمارستان‌ها در افراد 65 سال یا بیشتر می‌باشد.
سال‌ها طول می کشد تا نارسایی قلب ایجاد شود. در نتیجه اگر شما هم اکنون مبتلا به آن نبوده اما در معرض خطر ابتلا به آن هستید، باید از همین امروز تغییراتی را در شیوه زندگی خودتان جهت پیشگیری از آن انجام بدهید
علت نارسایی قلبی در سالمندان
قدرت قلب در پمپاژ خون به طور طبیعی در نتیجه افزایش سن کاهش می‌یابد که این مورد ارتباط مستقیم با شیوه‌ی زندگی بیمار دارد؛ طبیعی است هرچه زندگی سالم‌تر و با تحرک کافی داشته باشیم قدرت انقباضی قلب حفظ شده و احتمال بروز نارسایی قلب کمتر می‌شود.
عواملی از جمله بیماری‌های عروق کرونر، بیماری‌های دریچه قلب، بیماری‌های مادرزادی قلب و … می‌تواند با تاثیر بر روی عضله قلب سبب ایجاد نارسایی قلب بشود و عواملی همچون مصرف سیگار، تغذیه نامناسب و چاقی، عدم تحرک، فشار خون بالا و دیابت می‌توانند ایجاد نارسایی قلب را تسریع و تشدید نمایند.
علائم نارسایی قلبی در زنان و مردان
نارسایی قلبی در سالمندان با توجه به میزان نارسایی، طیف متعددی از علایم را شامل می‌شود و ممکن است در سیر زمان، علایم ایجاد یا تشدید گردند.
در افرادی با نارسایی های خفیف ممکن است بیمار در ابتدا هیچگونه علامتی را حتی حین فعالیت تجربه نکند، اما به مرور زمان و تشدید نارسایی علایم ظاهر خواهند شد.
از مهمترین و شایعترین علایم نارسایی قلب می توان موارد زیر را نام برد:
- مهم ترین علامت تنگی نفس است. تنگی نفس ناشی از افزایش مایع در ریه است. مشکلات تنفسی ممکن است در زمان استراحت یا در فعالیت رخ دهد. در بعضی موارد ممکن است احتقان آنقدر شدید باشد که بیمار را از خواب بیدار کند یا سبب شود بیمار از خواب بپرد
- خستگی موقع فعالیت یا استراحت
- ورم پا، قوزک پا و گاهی شکم
- سرفه مداوم
تشخیص نارسایی قلبی در سالمندان
در اکثر موارد پزشک قلب، نارسایی قلبی را هنگام یک معاینه فیزیکی تشخیص می دهد. علائم قابل شناسایی مثل تنگی نفس، خستگی ، ورم پا و قوزک پا هستند. همچنین پزشک، بیمار را از نظر وجود عوامل خطری مثل فشار خون، چاقی و سابقه مشکلات قلبی کنترل می کند و با شنیدن صداهای ریه از طریق گوشی پزشک می تواند آن را تشخیص دهد.
تست‌های آزمایشگاهی، نوار قلب، عکس قفسه سینه، اکوکاردیوگرافی، آنژیوگرافی و اسکن قلب برای تشخیص نارسایی، به پزشک کمک می‌کند.
چگونه نارسایی قلبی را درمان کنیم؟
درمان نارسایی قلبی در سالمندان با توجه به میزان پیشرفت بیماری متفاوت است. انتخاب نوع درمان توسط پزشک شما و با در نظر گرفتن شرایط بالینی، آزمایشات و دیگر اقدامات تخصصی صورت می گیرد.
در افراد بی علامت ممکن است به صرف تغییر سبک زندگی و در پیش گرفتن زندگی سالم بیماری تا چندین سال کنترل باشد. در موارد شدیدتر شما نیازمند مصرف داروهای مختلفی از جمله دیورتیک‌ها ( داروی مدر)، دیژیتال‌ها (افزایش قدرت انقباض قلب)، بتابلاکرها (کاهش فعالیت و خستگی پذیری قلب) و غیره به صلاحدید پزشک خواهید بود.
در موارد شدیدتر که بیماری با دارو کنترل نمی‌شود و یا عیوب ساختاری مثل نارسایی یا تنگی دریچه، تنگی عروق کرونر وجود دارد برای افزایش کیفیت زندگی و طول عمر الویت درمان با جراحی خواهد بود (عمل قلب باز برای برطرف کردن گرفتگی و یا جراحی ترمیم دریچه). معدود بیمارانی نیز در مراحل شدید بیماری و عدم پاسخ به درمان‌های ذکر شده نیازمند قلب مصنوعی یا پیوند قلب خواهند شد.
درمان جراحی نارسایی قلب شامل دو گروه پیوند قلب و اصلاح بیماری‌های قلب می‌باشد. پیوند قلب به عنوان درمان استاندارد و نهایی نارسایی قلب است اما به دلیل کمبود قلب اهدا کننده و سنگین بودن عمل تلاش تیم پزشکی بر آن است که حتی‌الامکان قلب بیمار را حفظ نموده و با انواع تکنیک‌های جراحی به درمان نارسایی قلب کمک نماید. در ذیل انواع اعمال جراحی بر روی قلب نارسا خدمتتان توضیح داده خواهد شد:
✅ جراحی دریچه
دریچه‌ها محل عبور خون بین حفرات مختلف قلب هستند و در حالت عادی باید در زمان به خصوص باز و بسته شوند و حجم معینی از خون را عبور دهند. بیماری‌های دریچه‌ها غالبا شامل دو نوع تنگی دریچه و یا نارسایی دریچه می باشد که هر دو اینها می تواند باعث ایجاد و یا پیشرفت نارسایی قلب شود.
در صورت صلاحدید جراح و عدم کنترل بیماری به وسیله دارو اقدام مناسب ترمیم و یا تعویض دریچه توسط عمل جراحی خواهد بود.
✅ جراحی بای پس عروق کرونر
عروق کرونری قلب وظیفه خونرسانی به خود قلب را برعهده دارند. این عروق با افزایش سن و به دلایل دیگر از جمله سبک زندگی ناسالم یا دلایل ارثی ممکن است دچار تنگی شوند. در بیمارانی که علاوه بر نارسایی قلب علایمی همچون درد قفسه سینه دارند یا انفارکتوس قلبی(سکته قلبی) را تجربه کرده اند، عمل قلب باز کمک شایانی به بهبود کیفیت زندگی و افزایش طول عمر خواهد کرد.
✅ بیماری های مادرزادی قلب
بیماری‌های مادرزادی قلب می‌تواند سبب نارسایی قلب بشود در صورت تشخیص به موقع می‌توان با جراحی و اصلاح نقص مادرزادی قلب از پیشرفت نارسایی قلب جلوگیری نمود.
انواع بیماری های مادرزادی قلب چگونه درمان می شوند؟
دستگاه ضربان ساز قلب (پیس میکر)
اختلال عملکرد سیستم هدایتی قلب در ایجاد تعداد ضربان کافی ممکن است سبب درجاتی از نارسایی قلب بشود که با استفاده از دستگاه ضربان ساز می‌توان تا حد زیادی علائم نارسایی را کنترل کرد. پيس ميكر يا ضربان ساز وسيله اي به اندازه صفحه يك ساعت مچي مردانه مي‌باشد كه داراي يك باتري و يك مولد الكترونيكي مي باشد.
اين دستگاه براي تشخيص اينكه آيا ميزان ضربان قلب شما در يك محدوده قابل قبول است، برنامه ريزي می شود. اگر ميزان ضربان قلب قابل قبول نباشد، ضربان‌ساز پيام الكتريكي توليد می كند تا قلب با سرعت قابل قبولي تپش نمايد. این دستگاه به صورت دائمی برای شما نصب خواهد شد و آموزش‌های لازم جهت نحوه زندگی و مراقبت‌های مرتبط با آن به شما داده خواهد شد.
دستگاه پیس میکر سه حفره ای داخل قلبی (CRT)
یکی از علل تشدید علایم بیمار در نارسایی قلب عدم هماهنگی بطن ها، که مسئول پمپاژ خون به ارگان‌های بدن و ریه هستند، در هنگام انقباض قلب می باشد. در این موارد در صورت صلاحدید پزشک، دستگاهی مشابه با پیس میکر اما پیشرفته تر که وظیفه هماهنگ کردن زمان و میزان انقباض بطن‌ها را دارد نصب خواهد شد.
این دستگاه که در ابعادی به اندازه نصف یک اسکناس می باشد با سه سیم (لید) به دهلیز و بطن راست و بطن چپ متصل خواهد شد و با شناسایی ضربان‌های غیر‌طبیعی قلب در زمان مناسب با تحریک الکتریکی قلب باعث ایجاد ضربان مناسب و پمپاژ بهتر خون به بدن خواهد شد.
✅ دفیبریلاتور کاشتنی
در بیمارانی که در ریسک بالای اختلال‌های کشنده ریتم قلبی (آریتمی‌های کشنده) می‌باشند می توان با تعبیه دستگاهی به نام “دفیبریلاتور قلبی کاشتنی” به آنها کمک کرد. این دستگاه عملکردی مشابه با پیس میکر جهت تنظیم ریتم قلبی دارد با این مزیت که می تواند در زمان بروز آریتمی‌های کشنده با القای شوک الکتریکی عملکرد قلب را به حالت نرمال بازگرداند. طبیعی است افرادی که نیازمند هر دو دستگاه باشند، تنها دفیبریلاتور بطنی به تنهایی کفایت می کند.
دستگاه کمکی بطن چپ (LVAD)
در معدودی از بیماران نارسایی قلب که برون ده بطن چپ بسیار پایین است می توان از دستگاهی به نام “کمکی بطن چپ” استفاده کرد. این دستگاه در قسمت خروجی بطن چپ قرار گرفته و با عملکردی مشابه یک پمپ به پمپاژ و خونرسانی قلب به سایر اعضا کمک می‌کند. استفاده اصلی این دستگاه در بیمارانی می‌باشد که در لیست انتظار برای پیوند قلب می باشند و یا به هر دلیلی قادر به تحمل اعمال جراحی دیگر نباشند.
قلب مصنوعی
در بیمارانی که کاندید پیوند قلب هستند ولی به دلایلی امکان انجام آن وجود نداشته باشد می‌توان از قلب مصنوعی به عنوان درمان جایگزین استفاده نمود.
پیوند قلب
تعدادی از بیماران که نارسایی قلب آنها با روش‌های درمانی دیگر قابل کنترل نباشد، گزینه پیشنهادی برای درمان پیوند قلب می باشد. این روش به دلیل کمبود تعداد اهداکنندگان عضو در کشور با محدودیت‌هایی مواجه است. از این رو توصیه می شود با پر کردن کارت اهدای عضو و پیشنهاد این اقدام خیرخواهانه به دوستان و خانواده خود در این مسیرهمراه ما باشید.
با توجه به تعداد روز افزون بیماران مبتلا به نارسایی قلب تحقیقات در زمینه درمان این بیماران همچنان ادامه داشته و بر روی روش‌های جدید برای درمان کار می‌شود. نمونه‌ای از این روش‌‌ها شامل موارد ذیل است:
- مهندسی بافت و سلول درمانی (سلول‌های بنیادی)
- پیوند قلب از حیوان
- اصلاح شکل قلب با استفاده از تکنولوژی‌های غیرتهاجمی شامل ترمیم دریچه‌‌میترال و غیره
دکتر سیدخلیل فروزان نیا جراح قلب
محمدرضا
چهارشنبه ۳ آذر ۰( 3 سال پیش)
تعداد بازدید: 286
مشاهده پرسش
