یک پنل کلسترول خون استاندارد، شامل تری گلیسیریدها به همراهHDL ،LDL و کلسترول کل بوده و آزمایش پیشرفته ی لیپید، شامل اندازه گیری سایر ذرات حامل چربی، از جمله VLDL است. میزان تری گلیسیریدها با VLDL، که رابطه ی نزدیکی با آترواسکلروز (سخت شدن عروق) دارند، مرتبط است. در بهترین حالت، برای جلوگیری از بیماری عروقی و سلامتی بدن، سطح تری گلیسیرید باید کمتر از 100 باشد.
تری گلیسیرید نرمال
محدوده ی آزمایشگاهی استاندارد سطح تری گلیسیرید در زیر در جدول زیر نشان داده شده است:
محدوده ی تری گلیسیرید | |
میزان خطر | سطح تری گلیسیرید (mg/dL) |
نرمال | کمتر از 100 |
کم خطر | 101 الی 150 |
خطر متوسط | 151 الی 200 |
خطرناک | 201 الی 300 |
بسیار خطرناک | بالای 300 |
تری گلیسرید بالای 300
در برخی از افراد، سطح تری گلیسیرید می تواند بسیار بالا برود. وقتی میزان تری گلیسیرید بیش از 500 باشد، زمانی که از شما خون می گیرند، می توانید چربی های موجود در سرم را مشاهده کنید. تری گلیسیرید بیش از 300 می تواند به دلیل عادات غذایی غلط ایجاد شود، اما گاهی میتواند ریشه ی، ژنتیکی داشته باشد. در برخی افرادی که رژیم غذایی سالمی دارند نیز، سطح تری گلیسیرید می تواند افزایش یابد.
در افرادی که سطح تری گلیسیرید بسیار بالایی دارند، سایر ذرات چربی (به ویژه VLDL)، نمی توانند به خوبی را از خون خارج شوند.
کسی که تری گلیسیرید بالای 200 داشته باشد حتماً باید به فکر کاهش آن باشد. این افراد می توانند با کاهش وزن و افزایش فعالیت بدنی شروع کنند. خبر خوب این است که تری گلیسیرید، با تغییرات سبک زندگی مانند داشتن یک رژیم غذایی بهتر، نوشیدن الکل کمتر و ورزش بیشتر، کاهش می یابد.
آیا می توان بدون دارو سطح تری گلیسیرید را کاهش داد؟
بله! شما می توانید تری گلیسیرید را بدون مصرف دارو و به طور طبیعی کاهش دهید. به عنوان مثال از طریق تغییر رژیم غذایی، کاهش مصرف الکل یا نوشیدنی های شیرین، افزایش فعالیت بدنی، کاهش وزن و روش های دیگر، این تغییر قابل اجراست. کاهش 5 تا 10 درصدی وزن بدن، می تواند باعث کاهش تری گلیسیرید شود. جدول زیر میزان تأثیر تغییرات مختلف را به طور خلاصه بیان می کند:
تأثیر مثبت اصلاح سبک زندگی، در کاهش تری گلیسیرید | |
کاهش وزن اضافه ی بدن | +++ |
کاهش مصرف الکل | +++ |
کاهش قند های ساده در رژیم غذایی | +++ |
کاهش مقدار کل کربوهیدرات رژیم غذایی | ++ |
استفاده از مکمل چربی غیر اشباع امگا 3 | ++ |
جایگزین کردن چربی های اشباع با چربی های غیر اشباع | + |
آیا رژیم غذایی خاصی برای کاهش سطح تری گلیسیرید وجود دارد؟
یک الگوی رژیم غذایی کلی برای کاهش تری گلیسیرید، رژیم مدیترانه ای است. این رژیم، شامل مواردی مثل بار گلیسمی (گلیسمی لود) پایین، مصرف زیاد چربی های سالم مانند:
- روغن زیتون
- روغن ماهی
- مصرف کم گوشت های فرآوری شده
- چربی های اشباع
- چربی های ترانس
میزان کربوهیدرات ها در این رژیم غذایی، پایین بوده، و کربوهیدرات هایی که مصرف می شوند از نظر بار گلیسمی، پایین هستند. یعنی تا حد زیادی تجزیه نمی شوند.
برای کاهش تری گلیسیرید، از مصرف برخی از غذاها خودداری کنید، مصرف چربی های حیوانی (به طور خاص چربی اشباع) که باعث کاهش مستقیم تری گلیسیریدها و LDL می شود را کاهش دهید، همچنین باید از مصرف چربی های ترانس که روی برچسب های مواد غذایی به صورت چربی و روغن هیدروژنه مشخص می شوند نیز خودداری کنید.
کاهش کربوهیدرات تصفیه شده نیز می تواند به کاهش تری گلیسیرید کمک کند (به طور خاص شکر، نان و سایر غذاهای فرآوری شده ساخته شده با آرد و یا شکر). این قندهای ساده، دارای مقدار زیادی مونو و دی ساکارید بوده که سطح تری گلیسیرید را افزایش می دهند.
رژیم های غذایی با کربوهیدرات بسیار کم (کمتر از 35 گرم در روز)، تأثیر زیادی در کاهش تری گلیسیرید دارند.
فروکتوز، همچنین می تواند تری گلیسیرید را افزایش دهد. از شربت ذرت با فروکتوز بالا خودداری کرده و به جای آب میوه، میوه ها را به صورت طبیعی و کامل مصرف کنید. کاهش قندها، به ویژه هنگامی که فرد دارای مقاومت به انسولین باشد نیز بسیار مهم است. شکر اضافی، نباید بیشتر از 5٪ رژیم غذایی باشد.
برای کاهش تری گلیسیرید می توانید غذاهای دیگری به رژیم غذایی خود اضافه کنید. ماهی های آب سرد که سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند، مثل ماهی قزل آلا، ساردین، ماهی خال مخالی، شاه ماهی، ماهی تن و ماهی هلیبوت (لوزی ماهی)، به کاهش تری گلیسیرید کمک می کنند.
غذاهای دیگری که به کاهش تری گلیسیرید کمک می کنند شامل غذاهای غنی از فیبر، مانند جو دو سر، تخم کتان و لوبیا هستند. روغن زیتون به ویژه هنگامی که جایگزین چربی های حیوانی مانند کره یا گوشت خوک شود، می تواند به کاهش تری گلیسیرید کمک کند.
داروهایی به کاهش سطح تری گلیسیرید کمک می کنند؟
در ادامه مطلب داروهایی را معرفی میکنیم که به کاهش سطح تری گلیسیرید در بدن شما کمک میکنند:
روغن ماهی و کاهش تری گلیسیرید؟!
روغن ماهی باعث کاهش تری گلیسیرید می شود. دوز مورد نیاز برای کاهش تری گلیسیرید، 1 تا 4 گرم EPA / DHA در روز است. مصرف چهار گرم در روز روغن ماهی، باعث کاهش تری گلیسیرید به میزان 25 تا 30 درصد می شود، بنابراین برای افرادی که تری گلیسیرید بالایی دارند، بسیار مفید است.
نکته اینجاست، که اسیدهای چرب امگا 3 غیر دریایی نمی توانند به همان اندازه، باعث کاهش تری گلیسیرید شوند. فرم تجویز شده اسیدهای چرب امگا 3 مصنوعی، Lovasa ،Vascepa یا Epanova برای افرادی که تری گلیسیرید بالای 500 میلی گرم در دسی لیتر دارند، توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تأیید شده است.
کاهش سطح تری گلیسیرید با مصرف نیاسین
مکمل دیگری که برای کاهش تری گلیسیرید به کار می رود، نیاسین است. هر دو نوع فرم دارویی منظم (نیاسین) و طولانی اثر اسید نیکوتینیک، باعث کاهش تری گلیسیرید تا 40٪ (در دوز 1500 میلی گرم در روز)، افزایش HDL و کاهش LDL می شود.
در برخی از افراد، مصرف دوزهای بالای نیاسین، عوارضی مانند تب و گر گرفتگی دارد. برای جلوگیری از این امر، می توان نیاسین را با آسپرین کودک، همراه با غذا مصرف کرد، یا از فرم طولانی اثر نیاسین (اسید نیکوتینیک) استفاده کرد. اینوزیتول هگانیکوتینات، که به عنوان نیاسین ضد حساسیت به بازار عرضه می شود، با نیاسین متفاوت بوده، و حاوی اسید نیکوتینیک بسیار کمی است.
مصرف فیبر و کاهش تری گلیسیرید
فیبرهایی مانند چیا، کتان، پسیلیوم یا سبوس به کاهش تری گلیسیرید کمک می کنند. همچنین، فیبرات ها (دسته ای از داروهای کاهش دهنده کلسترول که برای دهه ها مورد استفاده قرار می گیرد) از طریق همان مکانیسم های کلی، روی کاهش تری گلیسیرید تأثیر خوبی دارد.
آلفا لیپوئیک اسید
آلفا لیپوئیک اسید، یک آنتی اکسیدان مکمل غذایی است که تری گلیسیرید را کاهش می دهد. از آنجا که آلفا لیپوئیک اسید، اثرات مفید دیگری بر روی بیماری های قلبی عروقی و دیابت دارد، باعث می شود گزینه مناسبی باشد. چندین مطالعه نشان داده است که 600 میلی گرم آلفا لیپوئیک اسید برای کاهش میزان تری گلیسیریدهای بالا، مفید است.
مکمل های دیگری نیز وجود دارند که با وجود تحقیقات محدودی که روی آنها انجام شده است، پشبیبان خوبی برای هیپرتری گلایسیریدمی (بالا بودنِ سطح خونی تریگلیسرید) هستند. تحقیقات اخیر نشان داده است که پروبیوتیک ها ممکن است در کاهش تری گلیسیرید نقش داشته باشند. در این تحقیقات، دو گونه لاکتوباسیلوس مورد مطالعه قرار گرفته اند، و طبق نتیجه گیری، این دو گونه بر روی کاهش تری گلیسیرید تأثیر خوبی داشته اند. برخی تحقیقات نشان می دهد که ال-کارنیتین نیز می تواند باعث کاهش تری گلیسیرید شود.
آیا می توان سطح تری گلیسیرید را سریعاً کاهش داد؟
بله! كاهش سریع تری گلیسیرید كاملاً امكان پذیر است! سریع ترین راهی که می توانید برای کاهش تری گلیسیرید انتخاب کنید، ایجاد تغییر در سبک زندگیتان است. یک رژیم غذایی با کربوهیدرات بسیار کم و بدون چربی های حیوانی (الگوی مدیترانه ای با قند کم و گلیسمی کم) داشته باشید و ورزش کنید. همچنین، مکمل ها می توانند تری گلیسیرید را در طی چند ماه کاهش دهند.
دکتر سید خلیل فروزان نیا جراح قلب