دیگوکسین، در دسته دارویی گلیکوزیدهای قلبی قرار دارد که برای کاهش ضربان قلب و بهبود پر شدن بطن ها (دو اتاقک پایینی قلب) با خون استفاده می شود. برای افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی (ضربان قلب نامنظم) یا نارسایی قلبی (هنگامی که عضله قلب، توانایی کمتری برای پمپاژ خون دارد)، این دارو می تواند با کاهش فشار قلب، سبب پمپاژ مناسب خون گردد.
از دیگوکسین برای درمان نارسایی قلبی و ضربان قلب غیر طبیعی (آریتمی) استفاده می شود. این دارو، همچنین در عملکرد بهتر و کنترل ضربان، به قلب کمک می کند. از دیگوکسین برای درمان دردهای قلب (آنژین) نیز استفاده می شود، همچنین ممکن است پس از بروز حمله قلبی، مورد مصرف قرار گیرد. این دارو به اشکال مختلفی وجود دارد: قرص، کپسول یا الگزیر مخصوص کودکان (مایع). همچنین، با نام های تجاری Lanoxin ،Cardoxin ،Digitek ،Dig و Lanoxicaps موجود است.
عوارض دیگوکسین
علی رغم مزایای درمانی، در صورت مصرف بیش از حد دیگوکسین یا افزایش سطح دارو در بدن به دلایل دیگری مانند مصرف داروهایی که تحمل بدن در برابر دیگوکسین را تغییر می دهند، این دارو، می تواند باعث ایجاد سمیت و بروز یک رویداد جدی قلبی گردد.
از آنجا که دوز سمی دیگوکسین، تنها کمی از دوز درمانی آن بالاتر است، پزشک برای تعیین دوز درمانی، عوامل موثر بر سطح خونی دیگوکسین را در نظر می گیرد (مانند وزن بدن، سن، عملکرد کلیه و سایر داروهای مورد مصرف).
موارد مصرف دیگوکسین
دیگوکسین، که از گیاه Foxglove یا Digitalis purpurea مشتق می شود، از اوایل سال 1250 وارد متون علمی گردید. از آن زمان، این دارو برای مصرف در موارد زیر، در آزمایشگاه ها سنتز و استاندارد شده است:
- درمان نارسایی قلبی خفیف تا متوسط در بزرگسالان
- بهبود انقباضات قلب در کودکان مبتلا به نارسایی قلبی
- کنترل ریتم قلبی در بزرگسالان مبتلا به فیبریلاسیون مزمن دهلیزی
درمان فیبریلاسیون دهلیزی با دیگوکسین
فیبریلاسیون دهلیزی، یک اختلال شایع مربوط به ریتم قلب است که باعث ایجاد ضربان سریع و نامنظم قلب می گردد. دیگوکسین، با کاهش ضربان قلب، به کنترل آن کمک می کند.
با اینکه دیگوکسین می تواند ضربان قلب را کاهش دهد، اما نمی تواند آن را به حالت طبیعی برگرداند. به همین دلیل، پزشک ممکن است داروی دیگری مانند آمیودارون را در کنار دیگوکسین تجویز کند. هنگام افزودن آمیودارون به رژیم درمانی حاوی دیگوکسین، توصیه می شود غلظت دیگوکسین اندازه گیری شده و دوز آن تا 30-50٪ کاهش یابد یا اصلاح فرکانس دوز و نظارت بر وضعیت بیمار انجام شود.
مطالعه ای نشان داد که مرگ و میر در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی که از درمان ترکیبی دیگوکسین-آمیودارون استفاده می کنند، نسبت به افرادی که تنها از دیگوکسین استفاده می نمایند، بیشتر است. مرگ ناشی از بیماری قلبی غیر آریتمی و برخی از انواع بیماری عروقی نیز در بیماران دریافت کننده این ترکیب دارویی بیشتر بود.
تجزیه و تحلیل 19 مطالعه، با بیش از 500000 داوطلب، نشان داد كه احتمال مرگ در بیمارانی كه از دیگوكسین برای كنترل فیبریلاسیون دهلیزی استفاده می كنند، نسبت به افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی كه دیگوكسین مصرف نمی كنند، 27٪ بیشتر است. مرگ و میر با دیگوکسین، به ویژه در افرادی که به هردو بیماری فیبریلاسیون دهلیزی و نارسایی کلیوی مبتلا هستند، نسبت به افرادی با مشکل مشابه که دیگوکسین مصرف نمی کنند، 60 تا 70% بیشتر است.
درمان نارسایی قلبی با دیگوکسین
دیگوکسین می تواند فشار موجود در قلب را، برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی خفیف تا متوسط، کاهش دهد، اما معمولاً از این دارو، پس از عدم موفقیت سایر داروها در درمان بیماری، استفاده میشود. بتابلاکرها و مسدود کننده های کانال کلسیمی، داروهای انتخابی هستند؛ زیرا ضربان قلب را به سرعت کنترل می کنند و آن را در حالت استراحت و ورزش، در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی، کاهش می دهند.
قبلا از دیگوکسین برای درمان نارسایی پیشرفته قلبی استفاده می شد، اما اکنون، با داروهای موثرتر و دارای خطر سمیت کمتری، جایگزین شده است. دیگوکسین، اغلب به دلیل شروع اثر آهسته (معمولاً 60 دقیقه یا بیشتر) و قدرت کم در کند کردن سیگنال های الکتریکی هنگام عبور از قلب به سمت بطن ها، به عنوان درمان کمکی مورد استفاده قرار می گیرد.
با این حال، این دارو می تواند در بیماران مبتلا به نارسایی سیستولیک قلب، مفید باشد (هنگامی که بطن چپ نمی تواند به اندازه کافی منقبض شود تا خون به درستی حرکت نماید).
تعیین سطح نارسایی قلبی جهت تعیین درمان مناسب
پزشک، معمولاً نارسایی قلبی را، بسته به شدت علائم، طبقه بندی می کند. طبقه بندی عملکردی انجمن قلب نیویورک (NYHA)، معمولاً رایج ترین روش، برای قرار دادن بیماران در یکی از چهار دسته، بر اساس میزان محدودیت آن ها در انجام فعالیت بدنی می باشد. این طبقه بندی، دو مولفه دارد. یکی از آن ها ظرفیت عملکردی ست و شامل این گروه ها می باشد:
گروه 1:
بدون محدودیت در فعالیت بدنی. فعالیت بدنی معمولی باعث خستگی بی دلیل، تپش قلب یا تنگی نفس (دیس پنه) در این افراد نمی شود.
گروه 2:
محدودیت اندک در فعالیت بدنی. راحتی در حالت استراحت. فعالیت بدنی معمولی منجر به خستگی، تپش قلب یا تنگی نفس (دیس پنه) در این افراد می شود.
گروه 3:
محدودیت مشخص در فعالیت بدنی. راحتی در حالت استراحت. فعالیت کمتر از حد معمول باعث خستگی، تپش قلب یا تنگی نفس می شود.
گروه 4:
انجام هرگونه فعالیت بدنی، باعث ایجاد ناراحتی در این افراد می شود. علائم نارسایی قلبی در حالت استراحت وجود دارد. در صورت انجام هرگونه فعالیت بدنی، ناراحتی افزایش می یابد.
🔔دیگری، ارزیابی عینی است که شامل گروه های زیر می باشد:
گروه A:
هیچ مدرک عینی از بیماری قلبی عروقی وجود ندارد. بدون علائم و محدودیت در فعالیت بدنی عادی.
گروه B:
وجود شواهد عینی از حداقل بیماری قلبی عروقی. علائم خفیف و محدودیت جزئی در حین فعالیت عادی. راحتی در حالت استراحت.
گروه C:
وجود شواهد عینی از بیماری قلبی عروقی متوسط رو به شدید. محدودیت مشخص در فعالیت، به دلیل بروز علائم، حتی در طی فعالیت های کمتر از حد معمول. راحتی فقط در زمان استراحت.
گروه D:
وجود شواهد عینی از بیماری شدید قلبی عروقی. محدودیت های شدید. علائم را حتی در حالت استراحت نیز تجربه می کند.
به عنوان مثال، فردی با محدودیت کم در فعالیت بدنی، و عروق کرونر طبیعی (مشخص شده با آزمایش) در گروه عملکردی 2، و ارزیابی عینی A طبقه بندی می شود.
اشکال دارویی دیگوکسین
دیگوکسین در سه شکل دارویی، با دوزهای مختلف در دسترس است:
1_ قرص دیگوکسین: (62.5، 125، 187.5 و 250 میکروگرم)
2_ محلول خوراکی دیگوکسین: (50 میکروگرم در هر میلی لیتر)
3_ آمپول دیگوکسین: (17 میکروگرم در هر 2 میلی لیتر برای بزرگسالان، و 100 میکروگرم در هر 2 میلی لیتر برای کودکان)
دوز مصرف دیگوکسین
دوز دارو، بسته به سن، وزن، عملکرد کلیه، سایر داروهای مصرفی و بیماری های زمینه ای هر شخص، متفاوت است. به طور کلی مصرف دیگوکسین خوراکی ارجح است. از دیگوکسین IV در شرایط اضطراری یا در صورتی که شخص، قادر به مصرف چیزی از راه دهان نباشد، استفاده می گردد.
مقدار سمی دیگوکسین، فقط کمی بیشتر از میزان درمانی آن است.
هم برای بزرگسالان و هم برای کودکان، کل دوز روزانه بر اساس میکروگرم بر کیلوگرم از وزن بدن در روز (mcg / kg / day) محاسبه می گردد.
دیگوکسین، معمولاً برای درمان فیبریلاسیون دهلیزی، با دوز اولیه (Loading dose) تجویز می شود، یعنی درمان با دوز کم شروع شده و تا رسیدن به اهداف بالینی، به تدریج دوز دارو افزایش می یابد. این امر به کنترل میزان سمیت دارو، و تعیین دوز مناسب هر فرد، کمک می کند. برای نارسایی قلبی، نیازی به دوز اولیه نیست.
پس از دستیابی به اهداف بالینی، دوز نگهدارنده دارو، یک بار در روز، مصرف می شود. ممکن است دوز روزانه را برای کودکان خردسال، به دو بار در روز تقسیم نمایند. تمام دوزهای ذکر شده، طبق توصیه تولید کننده دارو است. نسخه خود را بررسی کرده و با پزشک خود، برای اطمینان از مناسب بودن دوز مصرفی، صحبت کنید.
هشدارها و تداخلات دارویی دیگوکسین
دیگوکسین، در بارداری، در رده C قرار دارد؛ یعنی در صورت نیاز ضروری به دارو، علی رغم خطرات احتمالی، می توان آن را برای خانم باردار تجویز نمود. تاثیر دیگوکسین بر جنین، در صورت مصرف در دوران بارداری، و توانایی تولید مثل افراد، مشخص نیست.
مطالعه حیوانی بر تاثیر دیگوکسین بر تولید مثل انجام نشده است. زنان باردار باید با مشورت پزشک، در مورد مزایا و خطرات این روش درمانی آگاهانه تصمیم بگیرند. داروهای خاصی می توانند در متابولیسم طبیعی دیگوکسین تداخل ایجاد کرده، و باعث افزایش غلظت دارو در جریان خون و همچنین خطر بروز عوارض جانبی و مسمومیت شوند.
برخی از داروهایی که می توانند غلظت دیگوکسین را تا حداقل 50٪ افزایش دهند، عبارتند از:
- آمیودارون (Cordarone ،Pacerone)
- کاپتوپریل (کاپوتن)
- کلاریترومایسین (بیاکسین)
- دروندارون (MULTAQ)
- جنتامایسین (Garamycin ،Cidomycin)
- اریترومایسین (اریتروسین)
- ایتراکونازول (Sporanox)
- لاپاتینیب (Tykerb)
- پروپافنون (ریتمول)
- کینیدین (کوینیدکس)
- رانولازین (رانکسا)
- ریتوناویر (نورویر)
- تلاپرویر (Incivek)
- تتراسایکلین (Sumycin ،Actisite ،Achromycin V)
- وراپامیل (کالان، ایزوپتین)
دکتر سید خلیل فروزان نیا جراح قلب
صدیقه
یکشنبه ۱۹ بهمن ۹۹( 3 سال پیش)
تعداد بازدید: 196
مشاهده پرسش
