رگ‌ها ساختارهایی با دیواره نازک هستند که خون را به صورت یک طرفه به گردش درمی‌آورند. رگ‌هایی که خون غنی از اکسیژن را به بافت‌های بدن می‌رسانند سرخرگ یا شریان، و رگ هایی که خون تیره و کم اکسیژن را از بافت های بدن به قلب باز میگردانند سیاهرگ یا ورید نامیده می شوند. به رگ‌های نزدیک به سطح پوست، رگ‌های سطحی گفته می‌شود و نام رگ‌های موجود در ماهیچه‌های دست و پا، رگ‌های عمیق است.
این مقاله در خصوص علل ایجاد کننده، علایم بالینی، روش های تشخیصی و درمان بیماری های وریدی توضیحات کامل ارائه خواهد داد.
انواع بیماریهای وریدی
واریس
واریس زمانی اتفاق می‌افتد که رگ‌های نزدیک سطح پوست، ورم کرده و پیچ بخورند. چنین حالتی زمانی پیش می‌آید که دریچه‌های داخل ورید معیوب یا ضعیف شوند و بگذارند گردش خون درون رگ‌ها معکوس یا بسیار کند شود.
انسداد مزمن رگ‌ها می‌تواند باعث بیماری واریس شود. البته در بیشتر موارد هیچ ناهنجاری خاصی برای شخص اتفاق نمی‌افتد.
واریس بیماری رایجی است که زنان دو برابر مردان به آن دچار می‌شوند. گرچه در بسیاری موارد پاها به واریس مبتلا می‌شوند اما احتمال دارد مقعد نیز دچار این بیماری شود که به آن هموروئید می‌گویند. اگرچه ابتلا به واریس خطر چندانی برای فرد ایجاد نمی‌کند اما می‌توان به دلایل زیبایی‌شناسی یا رفع ناراحتی شخص آن را درمان کرد.
ترومبوفلیت سطحی
هنگامی که لخته‌ای در خون ایجاد می‌شود؛ یکی از رگ‌های فرد (به‌خصوص در ناحیه پا) به صورت غیرعادی ورم میکند و او دچار ترومبوفلیت می‌شود. وقتی یکی از رگ‌های نزدیک به سطح پوست دچار این حالت می‌شود؛ به آن ترومبوفلیت سطحی می‌گویند. این حالت نوعی اختلال جزیی است که با تورم، قرمزی و درد موضعی قابل تشخیص است.
ترومبوفلیت عمقی
ترومبوفلیت عمقی که برای رگ‌های بزرگ‌تر و عمقی‌تر اتفاق‌می‌افتد، اختلال جدی‌تری است. این بیماری ممکن است در ابتدا نشانه‌های کمتری داشته باشد (یا حتی در 50 درصد موارد هیچ نشانه‌ای نداشته باشد) اما خطر ابتلا به آمبولی ریه (هنگامی که لخته از محل اولیه‌اش جدا شود و به سمت ریه حرکت کند) و نارسایی مزمن وریدی (اختلال در جریان خون جاری در رگ‌ها) برای شخص وجود دارد.
زمان مناسب برای مراجعه به متخصص عروق
ترومبوفلبیت وریدی معمولا خود را به صورت 5 نشانه تورم، گرمی، قرمزی، التهاب و درد موضعی در ناحیه دست یا پاها خود را نشان می دهد. در صورت بروز علایم ذکر شده چه به صورت حاد یا مزمن لازم است برای معاینه و تشخیص نهایی به پزشک مراجعه کنید. ترومبوفلبیت عمقی می تواند منجر به آمبولی ریه و تنگی نفس و تهدید حیات بیمار شود. از این رو لازم است هرچه سریعتر تشخیص داده شده و درمان شود.
علائم بیماری های وریدی
از نشانه‌های بیماریهای وریدی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
علائم رگ‌های واریسی
دسته‌های بزرگ، متورم و گره خورده از رگ‌های بنفش؛ متورم شدن پاها؛ احساس درد یا سنگینی در ناحیه پاها؛ خارش پوست در ناحیه رگ‌های واریسی؛ تغییر رنگ پوست و ایجاد زخم در قسمت‌های داخلی مچ پا (در موارد حاد(
علائم ترومبوفلیت سطحی
رگ‌های قرمز رنگ، متورم و شبیه ریسمانی که باعث ایجاد درد، تورم یا حساسیت در موضع موردنظر می‌شود.
علائم ترومبوفلیت عمقی
التهاب، افزایش حرارت و قرمز شدن اندام مبتلا به اختلال؛ تورم رگ‌های سطحی؛ آبی شدن پوست اندام یا انگشت‌های شخص (سیانوز) و در موارد نادر تب و لرز.
علت ابتلا به بیماری وریدی
دلایل ابتلا به بیماریهای وریدی متفاوت است اما ممکن است یک یا چند مورد زیر سبب بروز آن شوند:
- کند شدن جریان خون به دلیل بی‌تحرکی. این موضوع برای بیماران بستری (بیمارانی که ناراحتی قلبی دارند یا آن‌هایی که تحت جراحی‌های ارتوپدی سنگین به خصوص در ناحیه زانو یا لگن قرار گرفته‌اند) و افراد سالمی که به مدت طولانی ایستاده یا نشسته‌اند (مثلا در سفرهای طولانی) پیش می‌آید
- آسیب عروق خونی در اثر ضربه، سوزن یا کاتترهای درون وریدی، عوامل شیمی درمانی، عفونی شدن اندامک‌ها
- شرایطی که باعث لخته شدن خون می‌شود مانند کمبودهای ژنتیکی فاکتورهای ضد انعقاد خون یا اختلالاتی مثل لوپوس منتشر
- بارداری و واریس می‌تواند احتمال ابتلا به ترومبوفلیت سطحی را افزایش دهد
- سرطان‌های مختلف احتمال ابتلا به ترومبوفلیت عمقی را افزایش می‌دهند
پیشگیری از ابتلا به بیماریهای وریدی
از توصیه‌های پیشگیری پزشک خود پیروی کنید. توصیه‌های پیشگیری شامل موارد زیر است:
پیاده‌روی، کنترل وزن، پوشیدن کفش تخت و پرهیز از نشستن یا ایستادن به مدت طولانی. در سفرهای طولانی با هواپیما یا ماشین هر از چند گاهی کمی بایستید یا راه بروید.
اگر دچار سکته قلبی شده‌اید یا تحت عمل جراحی سنگینی قرار گرفته‌اید، ممکن است پزشکتان به شما توصیه کند که دوز پایینی از داروهای ضد انعقاد خون (مانند هپارین یا وارفارین) مصرف کنید. سعی کنید در سریع ترین زمان ممکن از بستر بیرون بیایید و شروع به راه رفتن کنید.
تشخیص بیماری های عروق وریدی
معمولا با مشاهده رگ‌های فرد می‌توان واریس را تشخیص داد و پزشک می تواند بدون نیاز به تصویربرداری و صرفا به کمک معاینه تشخیص واریس را تایید کند.
پزشکان می‌توانند با توجه به تاریخچه پزشکی و آزمایش‌های فرد، ترومبوفلیت سطحی را تشخیص دهند.
تشخیص ترومبوفلبیت ورید عمقی به نسبت کار دشوارتری است، بنابرین پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری را برای بیمار تعیین کند. برای تشخیص ترومبوفلبیت ورید عمقی می توان از سونوگرافی رنگی يا داپلر وریدی استفاده کرد که کارآیی وریدها در زمان انتقال خون به قلب را نشان میدهد. این آزمایش لخته‌های خونی موجود در پا را نیز نشان میدهد.
درمان بیماریهای وریدی
پزشکان راه‌های درمانی زیر را برای درمان واریس پیشنهاد می‌کنند:
✅ پاهای خود را بالا بگیرید. هنگام خواب پاهای خود را با استفاده از بالشتک‌های مخصوص در ارتفاع پنج تا ده سانتی متربالا تر از سطح قلب نگه دارید. این کار به بهبود گردش جریان خون کمک می کند.
✅ سعی کنید اگر پوست روی رگ‌های واریسی شروع به خارش کرد، آن را نخارانید چون انجام چنین کاری می‌تواند باعث ایجاد زخم یا خونریزی زیاد شود.
✅ ممکن است پزشکتان پوشیدن جوراب‌های کشسان مخصوصی را برایتان تجویز کند که از تجمع خون در رگ‌ها جلوگیری میکند.
از جمله عمل‌های جراحی که برای درمان واریس انجام می‌شود، موارد زیر هستند:
اسکلروتراپی واریس
اسکلروتراپی یکی از راه‌های درمانی واریس سطحی است. پزشک در این درمان سرپایی با محلولی رگ‌های واریسی کوچک و متوسط را مسدود می کند. انجام این کار باعث بسته شدن رگ‌ها می‌شود و خون به رگ‌های سالم‌تر برمی‌گردد.
درمان واریس با لیزر
لیزر درمانی و تکنولوژی‌های پیشرفته دیگر از جدیدترین گزینه‌های درمان این بیماری هستند.
جراحی باز واریس
درمان قطعی موارد حاد این بیماری، مسدود یا خارج کردن رگ‌های واریسی فرد است. رگ‌های خونی دیگر می‌توانند نبود این رگ‌های حذف شده را جبران کنند.
راه‌های درمانی غیر جراحی ترومبوفلیت می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- اگر دچار ترومبوفلبیت سطحی هستید پزشک شما بر اساس محل لخته و سایز لخته برای شما تصمیم گیری خواهد کرد. در اکثر موارد درمان حمایتی (ضد درد، کمپرس یخ، داروهای ضد التهاب موضعی) کافی خواهد بود، اما در مواردی لازم است بیمار تا مدتی داروی ضد انعقاد خون مصرف کند
- ممکن است بیماران مبتلا به ترومبوفلیت عمقی نیاز به بستری شدن داشته باشند. در این موارد داروی ضدانعقاد خونی مانند هپارین به مدت هفت تا ده روز به صورت درون وریدی در بیمارستان به فرد تزریق می‌شود. برای سایر بیماران سرپایی قرص‌های ضدانعقاد خوراکی تجویز می‌شود
- عوامل حل‌کننده لخته مانند اوروکیناز یا فعال‌کننده بافتی پلاسمینوژن نیز ممکن است برای رفع مشکل تجویز شوند
- برای کمک به گردش خون در اندام‌های تحتانی، پوشیدن جوراب‌های کشسانی مخصوص (جوراب واریس) به فرد توصیه می‌شود
- یکی دیگر از راه‌های درمانی این است که پزشک فیلتر کوچکی در سیاهرگ اصلی زیرین قرار دهد تا به این ترتیب از پیش‌روی لخته از پا به سمت ریه جلوگیری شود
دکتر سیدخلیل فروزان نیا فوق تخصص جراحی قلب و عروق در تهران
زهرا
جمعه ۳ مرداد ۹۹( 3 سال پیش)
تعداد بازدید: 158
مشاهده پرسش
