اگرچه بسیاری از عملهای جراحی که امروزه از بایپس، قلبی-ریوی استفاده میکنند، برای بازشدن به حفره قلبی نیاز ندارند( مانند، جراحی بایپس سرخرگ کرونری در بزرگسالان)، ما از اصطلاح عمل قلب بسته یا باز استفاده میکنیم تا مشخص شود، آیا در مراحل درمان از دستگاه بایپس قلبی-ریوی استفاده می شود یا خیر.
اصطلاح جراحی قلب باز و جراحی قلب بسته ،اولین بار بین سالهای 1940 تا 1950 که اولین جراحی های قلبی انجام شد، مطرح شدند. در اولین عملهای جراحی که برای اختلالات مادرزادی قلب و دستگاه بای پس قلبی-ریوی انجام میشد، جراحان باید قلب را باز میکردند تا بتوانند بر ناهنجاری های درونی کار کنند.
عمل قلب بسته از طریق ایجاد شکافهای کوچکی در قسمت راست قفسه سینه انجام میشود، تا بتوانند از میان دندهها به قلب دسترسی پیدا کنند. این جراحی در مقابل جراحی قلب باز قرار میگیرد که از طریق شکافتن استخوان سینه انجام میشود. عمل قلب بسته در مقایسه با عمل قلب باز، درد کمتر و دوران نقاهت کوتاهتری به همراه دارد.
عمل قلب بسته
در تمامی روش های جراحی قلب بسته، جراح از طریق چند شکاف از بین دندهها می تواند به قلب شما دسترسی پیدا کند، و با استفاده از ابزاری که همراه یک دوربین از طریق یکی از شکافها به داخل بدن فرستاده شده است، داخل قلب را ببیند.
در اکثر موارد جراحان برای انجام این عمل، از دستگاه بای پس قلبی-ریوی استفاده میکنند، که در جراحی قلب باز هم مورد استفاده قرار می گیرد. این دستگاه کمک میکند تا در طول عمل جراحی خون در بدن شما گردش داشته باشد. عمل قلب بسته شامل :
1. جراحی با کمک ربات
طی فرآیند عمل با استفاده از ربات، جراح برای اجرای دقیق قوانین جراحی، بهجای دستهای خودش از دستهای رباتیک استفاده میکند. در طول عمل، جراح پشت یک کنسول نشسته است و قلب شما را از طریق یک مانیتور با تصویری با کیفیت، سهبعدی و چندبرابر بزرگتر، مشاهده میکند.
از پشت کنسول، حرکت دست جراح خیلی دقیق به دستهای رباتیک در میز جراحی انتقال پیدا میکند و دقیقا مثل زمانی است که این حرکات به مچ دست انسان انتقال پیدا میکند. جراح دوم و تیم جراحی در کنار میز جراحی به جراح اصلی کمک میکنند و ابزارهای جراحی را که به دستهای رباتیک متصل است تعویض میکنند.
2. جراحی توراکوسکوپی
در جراحی توراکوسکوپی (بعضی مواقع به این روش مینیتوراکتومی هم میگویند)، جراح لولهای بلند و نازک را که دوربین فیلمبرداری کوچک و با کیفیتی به آن متصل است از طریق شکافی کوچک به داخل قفسه سینه شما میفرستد. جراح با استفاده از ابزار بلندی که از طریق شکافهای کوچک، به قفسه سینه و دندههای شما وارد میکند، مشکلات قلبیتان را برطرف میکند.
عمل قلب بسته برای چه کسانی مناسب است؟
برای پاسخ داد به این سوال پزشک در ابتدا باید بدنتان را معاینه کند، سابقه پزشکی شما را بررسی و آزمایشهای مختلفی در خصوص ناراحتی شما انجام دهد. عمل کمتهاجمی قلب یک روش درمانی پیچیده است که تجربه و آزمودگی جراح را می طلبد. به همین دلیل شما باید به مرکز پزشکی مراجعه کنید که دارای جراحان و تیم جراحی با تجربهای باشد و در زمینه جراحیهای کمتهاجمی قلب تخصص داشتهباشد.
نکاتی که باید قبل از عمل به آن توجه داشته باشید:
- اصلاح موهای قسمتی از بدن که قرار است عمل جراحی روی آن صورت گیرد
- شستنن پوست محل جراحی با صابون مخصوص برای جلوگیری ازخطر عفونت
- برای مصرف داروهای روزانه خود حتما از پزشک معالج خود مشورت بگیرید
- ممنوعیت مصرف هرگونه مواد خوراکی و نوشیدنی شب قبل از عمل
✅در طول عمل جراحی از وسایل زیر اصلا استفاده نکنید:
- زیورآلات
- عینک
- لنز چشم
- دندان مصنوعی
- لاک ناخن
- فهرستی از داروهایی که مصرف میکنید
- عینک، سمعک یا دندان مصنوعی
- وسایل مراقبت شخصی مانند: برس مو، شانه، تیغ یا ماشین اصلاح و مسواک
- لباس راحت و گشاد
- وسایلی که به شما کمک میکنند تا آرام شوید مثل، دستگاه پخشموسیقی یا کتاب
- یک کپی از مدرک زیست خواست (سندی که فرد به یک نماینده وکالت می دهد که زمانیکه خودش قادر به تصمیم گیری در خصوص مسائل درمانی نباشد، به جای او تصمیم گیری کند)
مراقبتهای بعد از عمل قلب بسته
بهطور کلی یک الی دو روز را در بخش مراقبتهای ویژه (ICU) بستری هستید. در این مدت از طریق لولهای درون رگی (IV) دارو و مایعات مصرف میکنید، و از طریق بقیه لولههایی که به شما متصل است، ادرار از مثانه و خون و مایعات از قفسه سینه خارج میشود. در صورت نیاز با استفاده از ماسک یا لوله ای در بینی به شما اکسیژن رسانی می شود.
بعد از ICU برای چند روز به بخش عادی بیمارستان منتقل میشوید. مدتزمانی که باید در ICU بستری باشید به شرایط و جراحی شما بستگی دارد. خدماتی که تیم درمانی به شما ارائه میدهند شامل:
- چکاب مرتب شرایط بدنی و محل شکافها برای جلوگیری از ایجاد عفونت
- بررسی فشار خون، تنفس و ضربان قلب شما
- به شما کمک میکنند تا بتوانید درد را تحمل کنید، بایستید، راه بروید و بهمرور زمان فعالیت خود را افزایش دهید.
- تمرینات تنفس عمیق را به شما آموزش میدهند و شما را راهنمایی میکنند تا برای پاککردن ریههایتان چگونه سرفه کنید
✅پزشک راهکارهایی را برای مراقبت از زخم در دوران نقاهت به شما توصیه میکند:
- چککردن محل شکاف برای جلوگیری از عفونت
- مراقبت از محل شکاف
- مصرف دارو
- چگونگی مدیریت درد
بازگشت به زندگی عادی بعد از عمل قلب بسته
پزشک برای شما خواهد گفت که چه زمان میتوانید به فعالیتهای روزانه خود مانند: کارکردن، رانندگی و ورزش برگردید. شما باید بعد از عمل مرتب به پزشک خود مراجعه کرده، تا با انجام آزمایشهای مختلف شرایط شما را ارزیابی و بررسی کند.
همچنین با ارائه ی راهکارهایی از قبیل: فعالیتهای جسمانی، رژیم سالم، مدیریت استرس و اجتناب از مصرف تنباکو باعث شود تا سبک زندگی سالمی پیش بگیرید. پزشک همچنین ممکن است به شما توصیه کند در جلسات توانبخشی قلبی شرکت کنید. توانبخشی قلبی برنامهای آموزشی و عملی است که به شما کمک میکند سلامتی خود را بهبود ببخشید و بعد از جراحی قلب خیلی سریع دوران نقاهت را پشت سر بگذارید.
عوارض و خطرات جراحی قلب بسته
عمل کمتهاجمی قلب هم مثل جراحی قلب باز خطراتی را به همراه دارد. این خطرات شامل موارد زیر میشود:
- خونریزی
- سکته
- عفونت
- ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
- مرگ
دکتر سید خلیل فروزان نیا فوق تخصص جراحی قلب و عروق