به رشد غیرطبیعی بافت قلب، تومور قلبی میگویند که به دو دسته سرطانی (بدخیم) یا غیرسرطانی (خوشخیم) تقسیم میشوند.
تومور قلبی چیست؟
تومورهای قلبی میتوانند در دو گروه اولیه (منشا اولیه این نوع تومور خود بافت قلب است) یا ثانویه (منشا چنین توموری از تومور اولیه دیگری است که در اندام دیگری از بدن شکل گرفته است) نیز دستهبندی شوند.
تومورهای قلبی اولیه بسیار نادر هستند، یعنی در هر 3000 نفر ممکن است برای 1 نفر چنین موردی پیش آید. 75% تومورهای قلبی اولیه خوش خیم هستند.
نشانههای ابتلا به تومور قلبی چیست؟
در بیشتر بیماران مبتلا به تومور قلبی، هیچ نشانهای وجود ندارد اما اگر برای برخی از بیماران نشانههایی وجود داشته باشد، معمولا این نشانهها غیراختصاصی بوده و شبیه بسیاری از دیگر اختلالات قلبیعروقی رایج هستند.
با توجه به موقعیت تومور، اندازه، میزان رشد و شکنندگی (میزان تمایل به تکهتکه شدن تومور و انتقال آن از طریق جریان خون) نشانههای این بیماری متفاوت است.
نمونههایی از نشانههای بالینی شامل موارد زیر است:
⚠️ نارسایی قلبی (تنگی نفس، تورم پا، ناتوانی در دراز کشیدن)
⚠️ آریتمی (ضربان نامنظم قلب)
⚠️ درد قفسه سینه
⚠️ سکته (تکلم نامفهوم، ضعف، تاری دید)
⚠️ افیوژن پریکارد (آب آوردن/ خونریزی/ ایجاد تومور در آبشامه قلب)
⚠️ نشانههای اصلی (تب، کاهش وزن، نشانههای التهابی تصاعدی، کمخونی)
تشخیص تومور قلبی
اصولا با استفاده از روش اکوکاردیوگرام (سونوگرافی قلبی) میتوان تومورهای قلبی را شناسایی کرد. روشهای تصویربرداری غیرتهاجمی دیگری هم وجود دارند که میتوانند به تشخیص/ شناسایی بهتر تومور قلبی کمک کنند.
از جمله این روشها میتوان به مقطعنگاری رایانهای (سی تی اسکن)، ام آر آی (MRI) یا PET اسکن اشاره کرد.
انواع تومورهای قلبی اولیه
رایجترین تومورهای خوشخیم قلبی شامل موارد زیر هستند:
◼ فیبرو الاستوم پاپیلری
این تومور بسیار بیشتر از دیگر تومورها بر دریچههای قلب تاثیر میگذارد. میانگین سنی بیمارانی که مبتلا به این نوع تومور میشوند، حدود 60 سال است.
این تومورها اصولا دچار آمبولیزاسیون میشوند یعنی میشکنند و از طریق جریان خون در بدن بیمار انتقال مییابند. این موضوع میتواند باعث سکته و یا حمله قلبی (به احتمال کمتر) در فرد شود.
◼ تومور عضلانی
کودکان و جنین، بیشتر به این نوع تومور دچار میشوند. اصولا این نوع تومورها چندتایی هستند و از دیواره بطن تشکیل میشوند. یک سوم بیماران مبتلا به غده عضلانی به توبروز اسکلروزیس هم دچار میشوند.
◼ فیبروما
این تومور هم بیشتر در کودکان و جنین مادر مشاهده میشود. معمولا این تومور در دیواره بطن قلب شکل میگیرد برای افرادی که به این بیماری مبتلا میشوند، احتمال آریتمی (ضربان نامنظم قلب) و خطر مرگ ناگهانی قلبی نیز وجود دارد.
◼تومور چربی
این تومور از سلولهای چربی تشکیل شده است. این نوع تومور را میتوان با روش غیرتهاجمی MRI قلبی تشخیص داد.
◼میگزوم
میکزوم نوعی تومور خوشخیم قلبی است. در واقع این تومور، رایجترین نوع تومور قلبی اولیه محسوب میشود. تومور قلبی اولیه، نوعی تومور است که از خود قلب منشا میگیرد و با دیگر بافتها و اندامهای بدن مقابله میکند.
تقریبا 75% تومورهای میکزوم در دهلیز چپ بدن بیمار قرار دارند. معمولا این تومور در دیواره بین دهلیزی (دیوارهای که دو دهلیز را از هم جدا میکند) رشد میکند. در بیشتر مواقع این نوع تومورها به صورت تودهای تکی یافت میشوند.
بیشتر بیماران مبتلا به میکزوم هیچ نشانهای ندارند. آن دسته از بیمارانی که نشانههایی از این بیماری دارند دچار موارد زیر میشوند: تنگی نفس در حالت درازکش، درد قفسه سینه یا تنگی نفس، سرفه، سرگیجه، ضعف، تب یا بیماری شبیه آنفوالانزا
در بیشتر موارد میتوان میکزوم را با اکوکاردیوگرافی (سونوگرافی قلبی) تشخیص داد. البته سی تی اسکن و MRI هم میتوانند این بیماری را شناسایی کنند.
برای افرادی که قبلا به این بیماری مبتلا شده و تحت عمل جراحی قرار گرفتهاند، ارزیابی اکوکاردیوگرافی دورهای تجویز میشود.
◼ همانژیوم
رگهای خونی غیرطبیعی باعث تشکیل این نوع تومور میشوند. میتوان با استفاده از روش تهاجمی آنژیوگرافی عروقی یا روش غیرتهاجمی سی تی آنژیوگرافی قلبی یا MRI، این بیماری را تشخیص داد.
تقریبا همه تومورهای قلبی بدخیم، سارکوما هستند (سرطان بافت) و بیشتر این تومورها از نوع آنژیوسارکوما هستند. آنژیوسارکوما نوعی سرطان بسیار تهاجمی است که از رگهای خونی غیرطبیعی ایجاد میشود. منشا این تومور، دهلیز راست قلب است. دوره بالینی این بیماری بسیار سریع است و به سرعت در کل بدن پخش میشود (متاستاز).
اگر سرطان، متاستاز کند و در کل بدن پخش شود، پیشآگهی این بیماری ضعیف خواهد شد.
درمان تومور قلبی
در ابتدا بررسی پزشکی دقیق و کاملی روی بیمار انجام میشود تا بتوان نوع تومور، اندازه، موقعیت آناتومی و میزان پراکندگی آن (بیرون از بافت قلب) را به درستی تشخیص داد.
معمولا این تشخیص با آزمایش خون و تصویربرداری قلبی غیرتهاجمی انجام میشود. البته نباید قبل از شروع درمان برای ارزیابی دقیق تومور قلبی اهمیت بیش از حدی قائل شد.
پس از شناسایی تومور قلبی، تیم درمانی متشکل از متخصص قلب و عروق، رادیولوژيست، سرطانشناس (انکولوژیست) و جراح قلب هستند؛ جلسهای برگزار میکنند تا بتوانند برنامه درمانی مناسبی را برای رسیدن به نتیجه مطلوب طراحی کنند.
گزینههای درمانی به معیارهای مختلفی بستگی دارد. از جمله این معیارها میتوان به اندازه تومور، موقعیت آن، متاستاز شدن یا نشدن این توده و وضعیت سلامت کلی بیمار اشاره داشت.
ممکن است نیاز باشد پس از برداشتن تومور بدخیم؛ برای پیشگیری از بازگشت دوباره تومور، برای بیمار دورهی شیمیدرمانی یا پرتودرمانی تجویز شود.